سیستم مالتی پلکس خودرو چیست؟

سیستم مالتی پلکس خودرو (Multiplexing Systems) یک فناوری پیشرفته در صنعت خودرو سازی محسوب می شود که برای بهینه سازی انتقال داده ها و کاهش تعداد کابل ها استفاده می شوند. این سیستم ها با استفاده از یک شبکه داخلی کابل ها، ارتباط بین اجزای مختلف خودرو را برقرار می کنند و اطلاعات را بین این اجزا منتقل می کنند. در این مقاله ضمن تعریف سیستم مالتی پلکس و کاربرد آن در خودرو ها، مزایا و معایب آن ها را مورد بررسی قرار داده و در نهایت انواع استاندارد های سیستم مالتی پلکس خودرو آشنا می شویم.

اگر علاقه مند به خودرو و رشته برق خودرو و باطری سازی هستید میتوانید در دوره های آموزش برق خودرو که به صورت صفر تا صد و کاملاً عملی و تخصصی در آموزشگاه فن آموزان برگزار میشوند شرکت کرده و مدرک فنی حرفه ای آن را دریافت کنید. جهت مشاهده شرایط این دوره روی تصویر بالا کلیک کنید.

تعریف سیستم مالتی پلکس چیست؟

مفهوم مالتی پلکس به معنای انتقال چندین سیگنال الکترونیکی منحصر به فرد از طریق تعداد بسیار کمتری از سیم است. در کاربرد های خودرویی فناوری مالتی پلکس معمولا فقط از دو سیم استفاده می کنند. در خودرو هایی که از سیستم مالتی پلکس استفاده می کنند، تعداد سیم های مورد نیاز برای اتصال قطعات بسیار کاهش می یابد، که این مورد قابلیت اطمینان بهتر و زمان کارکرد خودرو را بهبود می بخشد. سیستم مالتی پلکس فناوری است که اجازه می دهد مقدار قابل توجهی از اطلاعات بین واحد های کنترل الکترونیکی و لوازم جانبی از طریق کاهش سیم کشی الکتریکی جریان یابد.

BSI در سیستم مالتی پلکس خودرو

BSI در سیستم مالتی پلکس خودرو، مخفف Body Systems Interface است و یکی از اجزای کلیدی سیستم الکترونیکی خودرو است که وظیفه ی مدیریت و کنترل بخش های مختلف بدنه خودرو را برعهده دارد.

BSI اطلاعات و سیگنال های مربوط به بخش های مختلف خودرو را جمع آوری و تحلیل می کند و از طریق شبکه های داخلی خودرو به اجزای مرتبط ارسال می کند. این اجزا می توانند شامل سیستم های روشنایی، سیستم های قفل و باز شدن درب ها، سیستم های پنجره ها، سیستم صوتی، سیستم تهویه و سایر سامانه های مرتبط با بدنه خودرو باشند.

BSI عملکرد مرکزی برای ارتباط و هماهنگی بین اجزای مختلف خودرو دارد. آن نه تنها اطلاعاتی را دریافت و تحلیل می کند، بلکه دستور العمل های لازم برای تنظیم عملکرد بخش های مختلف را به آن ها منتقل می کند. به عنوان مثال، وقتی راننده دکمه قفل کردن در را فشار می دهد، BSI فرمان را به سیستم قفل و باز شدن در ها ارسال می کند تا درب ها قفل شوند.

با استفاده از BSI، کنترل و مدیریت اجزای بدنه خودرو بهبود یافته و امکاناتی مانند کنترل از راه دور، سیستم های ایمنی و راحتی پیشرفته تری را برای راننده فراهم می کند. هم چنین، با دسترسی به اطلاعات کلیدی مربوط به بدنه خودرو، BSI به صورت خودکار هشدار های لازم را نمایش می دهد و در صورت وجود خطا یا نقص در سیستم، اطلاعات تشخیصی را به تکنسین ها ارائه می دهد تا مشکل را تشخیص و برطرف کنند.

کاربرد سیستم مالتی پلکس خودرو

وسایل نقلیه مرتبط با مالتی پلکس در طول دهه 1990 میلادی توسط سازندگان آلمانی و آمریکایی رده بالا معرفی شدند. سیستم مالتی پلکس خودرویی در پایان این دهه در بسیاری از خودرو ها رایج شد و اکنون در همه خودرو های تولیدی وجود دارد.

یک سیستم مالتی پلکس برای کنترل عملکرد اجزای خودرو مانند برف پاک کن ها، چراغ های راهنما و چراغ های عادی خودرو که به موقعیت کنترل راننده پاسخ می دهد، کاربرد دارد. این سیستم شامل یک ابزار رمزگذاری پاسخگو به موقعیت هر یک از کنترل ها برای ارائه یک سیگنال زمان بندی و هم چنین یک سیگنال کد دارای اجزای سیگنال مربوط به موقعیت های مربوط به هر یک از کنترل ها است. یک وسیله رمزگشایی، دور از ابزار رمز گذاری، به سیگنال ها به صورت انتخابی پاسخگو است تا تعداد زیادی خروجی مربوطه را در پاسخ به اجزای سیگنال کد مربوطه ارائه دهد. هر دو ابزار رمزگذاری و رمزگشایی حالت های آماده به کار دارند که در آن هیچ قدرت قابل توجهی نمی گیرند. هم چنین این سیستم شامل وسایل رله ای است که به ترتیب به خروجی های ابزار رمز گشایی پاسخ می دهند تا به طور انتخابی هر یک از اجزای خودرو را به انرژی برسانند که به موجب آن اپراتور فعال کردن اجزای خودروی مربوطه را کنترل می کند.

نقش مالتی پلکس خودرو

موتور ها، گیربکس ها، کمک فرمان ها، سیستم تعلیق و تجهیزات مختلف راحتی که در خودرو های مدرن یافت می شوند، نیازمند یک شبکه سیم کشی الکتریکی گسترده برای مدیریت، فعال یا غیرفعال کردن آن ها هستند. تا پایان دهه 1990 میلادی، هر قطعه قابل کنترل در خودرو به یک کابل خاص نیاز داشت.

سیستم مالتی پلکس باعث می شود چندین قطعه اطلاعات در یک کابل به گردش درآیند، بنابراین تعداد آن ها، هزینه ساخت، اما مهم تر از همه وزن آن ها در داخل یک ماشین، که قبلا بین 80 تا 100 کیلوگرم بود، برای شبکه هایی تا طول 5 کیلومتر کاهش می یابد. با سنسور های کمتر و تعداد لینک های کمتر به جعبه ها در حالی که امکان اضافه شدن عملکرد های جدید بدون هزینه تولید اضافی را فراهم می کند، شبکه کابل کشی مالتی پلکس وزن خودرو های امروزی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. این امکان انتقال سریع اطلاعات باینری را فراهم می کند.

مزایای سیستم مالتی پلکس خودرو

سیستم مالتی پلکس خودرو یک پیشرفت تکنولوژیکی است که اخیرا در صنعت خودرو سازی مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم امکان کنترل و مدیریت همزمان چندین عملکرد و ویژگی خودرو را فراهم می کند. در ادامه، به برخی از مزایای این سیستم می پردازیم:

۱. بهبود ایمنی: با استفاده از سیستم مالتی پلکس خودرو، امکان کنترل همزمان چراغ های جلو، چراغ های عقب، ترمز ها و سایر سیستم های برقی خودرو فراهم می شود. این امکان به راننده کمک می کند تا بهتر بتواند در شب یا در شرایط آب و هوایی دشوار رانندگی کند و ایمنی خودرو را افزایش دهد.

۲. بهبود راحتی و کنترل: سیستم مالتی پلکس خودرو به راننده اجازه می دهد تا به طور همزمان چندین عملکرد خودرو را کنترل کند. برای مثال، راننده می تواند با استفاده از این سیستم صندلی را تنظیم کند، دمای هوای داخل خودرو را تغییر دهد و هم چنین اطلاعات رانندگی مانند سرعت و مسیر را نمایش دهد. این قابلیت ها موجب شده است تا راننده حین رانندگی به راحتی از تمامی ویژگی های خودرو استفاده کند.

۳. بهبود کارایی سوخت: یکی دیگر از نقاط قوت ساتفاده از سیستم مالتی پلکس در اتومبیل های مدرن، بهبود کارایی سوخت و افزایش بازدهی خودرو می باشد. با کنترل همزمان سیستم های مربوط به سوخت، مانند سیستم تزریق سوخت و سیستم هواکش، سیستم مالتی پلکس می تواند فرایند سوخت رسانی را بهینه کند و مصرف سوخت را کاهش دهد. این مورد به تنهایی می تواند درصد آلودگی هوا را کاهش دهد.

۴. افزایش سهولت استفاده: سیستم مالتی پلکس با عملکرد همزمان چندین عملکرد خودرو، استفاده از خودرو را آسان تر می کند. راننده نیازی ندارد بین چندین دستگیره و کنترل ها جابجا شود؛ بلکه می تواند از تمامی قابلیت های خودرو را از طریق یک صفحه کنترل مرکزی یا حتی با کمک دستورات صوتی استفاده کند.

معایب سیستم مالتی پلکس خودرو

سیستم مالتی پلکس خودرو، هرچند که دارای بسیاری از مزایا است، اما نیز با برخی محدودیت ها و معایب روبرو است. در زیر به برخی از این محدودیت ها و معایب اشاره می کنیم:

۱. پیچیدگی سیستم: سیستم مالتی پلکس خودرو به دلیل هماهنگی و کنترل همزمان بین چندین عملکرد، پیچیدگی بالایی دارد. نصب، تنظیم و تعمیرات این سیستم به آگاهی فنی و تخصصی نیاز دارد. بنابراین، در صورت بروز خطا یا نقص در سیستم، تعمیر آن ممکن است مشکلاتی برای کاربران ایجاد کند.

۲. ریسک شکست سیستم: به علت وابستگی بیشتر عملکرد ها به سیستم مالتی پلکس، در صورت خرابی یا شکست این سیستم، ممکن است برخی از عملکرد های خودرو نیز تحت تأثیر قرار بگیرند. به عنوان مثال، در صورت خرابی سیستم کنترل روشنایی، چراغ های جلو یا عقب خودرو ممکن است خراب شده و برای راننده خطرساز شوند.

۳. نیاز به آموزش: برای استفاده بهینه از سیستم مالتی پلکس، راننده نیاز به آموزش و آشنایی کافی با عملکرد و قابلیت های مختلف آن دارد. این نیاز به آموزش، ممکن است برای برخی کاربران زمان بر و مشکل باشد و موجب نگرانی و عدم راضی بودن از استفاده از سیستم شود.

۴. هزینه بالا: نصب و استفاده از سیستم مالتی پلکس خودرو هزینه بر است. این سیستم شامل سنسور ها، کابل ها، کنترلر ها و نرم افزار های پیچیده است که ممکن است هزینه تهیه، نصب و تعمیرات آن ها بالا باشد. این مسئله می تواند برای برخی کاربران دلیلی برای عدم انتخاب این سیستم باشد.

تعمیر و نگهداری مالتی پلکس خودکار

تا سال 2001 میلادی، سیستم مالتی پلکس اتومبیل به طور کامل توسعه نیافته بود و باعث ایجاد اشکالات زیادی در خودرو های مجهز به آن شد. از آن زمان تا کنون قابل اعتماد تر شده است. پیچیدگی فوق العاده آن مستلزم این است که تعمیر و نگهداری آن با تجهیزات لازم برای کنترل، برنامه ریزی و تعمیرات به متخصصان سپرده شود. بنابراین، تعمیر خرابی برق در خودرو بدون مراجعه به مکانیکی های خودرو غیرممکن شده است.

استاندارد های مختلف سیستم مالتی پلکس خودرو

سیستم های مالتی پلکس خودرو ها در مدل ها و برند های مختلف دارای تفاوت جزئی هستند. با وجود این که اصل عملکرد مالتی پلکس در اتومبیل ها یکسان می باشد، اما طبق نوع شرکت سازنده و کشوری که طراحی و ساخت آن را انجام داده است دارای ویژگی های مختلفی هستند. انواع استاندارد های سیستم مالتی پلکس خودرو در جدول زیر توضیح داده شده است.

خودرو های ایرانی مجهز به سیستم مالتی پلکس خودرو

با توجه به مزایای به کار بردن این سیستم ها در صنعت خودرو، تولید کنندگان خودرو های ایرانی موفق شده اند این سیستم ها را در اتومبیل ها به کار ببرند. یکی از این تولید کنندگان شرکت ایران خودرو می باشد. ماشین های ایرانی که به سیستم مالتی پلکس خودرو مجهز هستند عبارتند از:

• دنا و دنا پلاس
• پژو پارس
• پژو 206 و پژو 405 و پژو 207
• سمند SD
• سورن
• رانا

دسته بندی مالتی پلکس از نظر نوع شبکه

توپولوژی ها و طرح های پیکر بندی متعددی برای اتصال قطعات الکترونیکی در خودرو ها وجود دارد. این مورد باعث شده است که بتوان مالتی پلکس ها را از نظر نوع شبکه و شیوه ارتباط با واحد BSI در موارد زیر طبقه بندی کرد.

• شبکه ستاره (Star)
• شبکه Bus
• شبکه درختی (Tree)
• شبکه حلقوی (Ring)
• شبکه Lattice

آموزشگاه فن آموزان در دپارتمان اتومکانیک خود دوره های تخصصی فنی ماشین و آموزش برق خودرو را به منظور اشتغال سریع و با تمرکز بر یادگیری عملی کارآموزان در تعمیرگاههای مجهز برگزار می کند. تمامی دوره ها زیر نظر سازمان فنی و حرفه ای و با اعطای مدرک بین المللی برگزار می شود. برای مشاهده سرفصلهای دوره مکانیکی آموزشگاه فن آموزان روی تصویر بالا کلیک نمایید.