تابلو برق چیست؟ بررسی انواع تابلو برق صنعتی

تابلو های برق صنعتی با توجه به پیشرفت تکنولوژی در دهه های اخیر به جزء اصلی صنعت و ساختمان تبدیل شده اند. در گذشته این تابلوها با قطعات صرفاً مکانیکی ساخته می شدند، اما امروزه در کنار استفاده از این قطعات، استفاده از PLC و Inverter نیز متداول شده است. اما تابلو برق چیست؟

به طور کلی به دستگاه و سیستمی که برای تبدیل، کنترل و محافظت از مدارها و تجهیزات الکتریکی استفاده می شود تابلو برق صنعتی گفته می شود. در یک سیستم برق، تابلو برق صنعتی از کلیدهای قطع برق، فیوزها یا مدارشکن هایی تشکیل شده است که برای کنترل، محافظت و مجزا کردن تجهیزات الکتریکی از آن ها استفاده می شود. تجهیزات برقی نصب شده در تابلو برق صنعتی با توجه به عملکردی که از تابلو انتظار داریم متفاوت بوده و توسط طراح انتخاب می شود.

آموزشگاه فن آموزان دوره تخصصی آموزش برق صنعتی و نیز آموزش تابلو برق صنعتی را در کارگاههای مجهز و با ارائه مدرک بین المللی برگزار می کند. این دوره ها تحت نظارت سازمان فنی و حرفه ای و با امکان بازآموزی رایگان ارائه می شوند. برای مشاهده سرفصلهای دوره تابلو برق روی تصویر بالا کلیک نمایید.

از تابلو برق هم برای قطع انرژی تجهیزات به منظور انجام کار و هم برای از بین بردن خطاهایی که در پایین دست صورت می گیرد استفاده می شود. این نوع تجهیزات مستقیماً به منبع انرژی متصل هستند. معمولاً در ایستگاه های برق، تابلو برق های صنعتی هم در قسمت کم ولتاژ و هم در قسمت ولتاژ بالای مبدل های بزرگ برق قرار می گیرند. تابلو برق هایی که در قسمت ولتاژ پایین مبدل ها هستند ممکن است در داخل یک ساختمان قرار داده شوند و دارای مدارشکن های ولتاژ متوسط برای مدارهای توزیع، و همچنین تجهیزات حفاظت، کنترل و اندازه گیری باشند.

اصطلاح “تابلو برق” یک اصطلاح کلی است که به گستره وسیعی از دستگاه های سوئیچینگ اطلاق می شود از جمله مدارشکن ها، مبدل ها، سوئیچ واحدهای فیوز، فیوزهای HRC، کنتاکتورها، مدارشکن های مینیاتوری، ELCB ها و غیره. تابلو برق به معنای ترکیبی از این دستگاه های سوئیچینگ با تجهیزات کنترلی، اندازه گیری، محافظتی و تنظیم کننده مربوطه نیز می باشد. تابلو برق ها و تجهیزات آن ها برای تولید، انتقال، توزیع و تبدیل انرژی الکتریکی به کار برده می شوند.

تابلو برق ها را می توان از جنبه های مختلفی دسته بندی کرد: بر اساس وظیفه و کاربرد تابلو برق، بر اساس جنس، بر اساس مکان نصب، نحوه ی نصب، بر اساس طراحی و غیره. در ادامه انواع مختلف تابلو برق را در طبقه بندی های مختلف به صورت جامع مرور می کنیم.

نقش تابلو برق

از وظایفی که تابلو برق دارد می توان به حمل کردن، ایجاد و قطع جریان بار طبیعی همچون یک سوئیچ اشاره کرد. به علاوه، جریان اشتباه را از بین می برد و برای این کار از ابزارهایی همچون ترانسفورماتور جریان، ترانسفورماتورهای پتانسیل، و رله های مختلف بسته به نوع کاربردشان، استفاده می کند. بنابراین یک تابلو برق صنعتی تجهیزاتی از جمله مدارشکن، ترانسفورماتور جریان، ترانسفورماتور پتانسیل، رله های حفاظتی، ابزارهای اندازه گیری، سوئیچ ها، فیوزها، MCBها، سرج ارسترها (محافظ افزایش ناگهانی ولتاژ)، جداکننده ها یا ایزولاتورها، و تجهیزات مرتبط دیگر را شامل می شود.

تقسیم بندی تابلو برق از نظر عملکرد

• تابلوهای قابل برنامه ریزی
• تابلوهای کنترل موتور یا کنترل روشنایی
• تابلوهای خازنی

تابلوهای قابل برنامه ریزی

در این تابلوها از LOGO یا PLC به صورت متداول استفاده می شود و برای مقاصد پیشرفته و بزرگ صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.

تابلوهای کنترل موتور یا کنترل روشنایی

در این تابلوها به صورت متداول از مدارات متداول کنتاکتوری استفاده می شود.

تابلوهای خازنی

در این تابلوها از خازن برای اصلاح ضریب قدرت استفاده می شود.

انواع تابلو برق از نظر محل نصب

• تابلو برق بیرونی Outdoor
• تابلو برق داخلی indoor

تابلو برق بیرونی (Outdoor)

به دلیل قرار گرفتن این تابلو برق در فضای باز باید جنس تابلو برق در برابر شرایط مختلف جوی مقاوم باشد، تحمل دمایی بالایی داشته باشد و نیز در برابر نفوذ رطوبت، آب بندی گردد. برای این منظور استانداردهای طراحی و ساخت خاصی را باید رعایت کرد:

• سقف این تابلوها باید نسبت به بدنه آن ها از هر طرف ۵ سانتی متر بزرگ تر باشد و از هر طرف امتداد داشته باشد.
• درب آن از جلو باز شود و بدنه آن درزگیری شده و آب بندی شده باشد.
• ضخامت بدنه آن باید حداقل ۲ میلی متر باشد.
• رنگ بدنه آن باید از جنس رنگ مقاوم در برابر نور خورشید باشد.
• قفل مناسبی برای آن تعبیه شده باشد و نسبت به زمین در ارتفاع مناسبی قرار گیرد.
• برای این منظور تابلو باید روی سکویی به ارتفاع ۲۰ الی ۲۵ سانتی متری قرار گرفته و این سکو از هر جهت ۱۰ سانتی متر از لبه تابلو بزرگ تر باشد.
• ابعاد استاندارد برای تابلو برق های بیرونی: ارتفاع ۱۲۰ سانتی متر، عمق ۴۰ سانتی متر و عرض بر اساس نیاز و طراحی است.

تابلو برق داخلی (Indoor)

از این تابلو برق در فضاهای داخلی مانند سوله ها، کارگاه ها و سالن ها استفاده می شود. دارای دو مدل، دسترسی یک درب از جلو و دسترسی دو درب از طرفین می باشد که بسته به محل نصب و نیاز از هر کدام از این مدل ها استفاده می شود. این تابلو باید از تجهیزات داخل آن در مقابل ضربه و صدمات فیزیکی محافظت کرده و نیز از ایمنی مناسب جهت جلوگیری از آتش سوزی برخوردار باشد.

انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ

• تابلو برق فشار بالا (HV)
• تابلوی برق فشار ضعیف (LV)
• تابلوهای فشار متوسط (MV)

تابلو برق فشار بالا (HV)

تابلوی برق فشار ضعیف (LV)

این تابلوها در سطح کمتر از ولتاژ ۱۰۰۰ ولت استفاده می شوند. مطابق IEC604391 تابلوی فشار ضعیف ترکیبی است از یک یا چند وسیله قطع و وصل، تجهیزات کنترلی، حفاظتی، اندازه گیرها، نشانگرها و اتصالات الکتریکی و مکانیکی. ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعیف معمولاً تا ۶۹۰ ولت و ولتاژ سرویس تا ۴۰۰ ولت می باشند.

تابلوهای فشار متوسط (MV)

تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بین ۱۰۰۰ ولت تا ۳۶۰۰۰ ولت قرار دارند. اصلی ترین اجزای تابلو فشار متوسط بدنه، رله، باسبار، ترانسفورماتور ولتاژ و جریان، کلید (دژنکتور) و یا کنتاکتور فشار متوسط، لوازم اندازه گیری و تجهیزات کنترلی را شامل می شود.

انواع تابلو از نظر جنس

• تابلو برق از جنس فولاد ضد زنگ و فولاد کربن
• تابلو برق آلومینیومی
• تابلو برق از جنس پلی کربنات
• تابلو برق از جنس فایبر گلاس

تابلو برق از جنس فولاد ضد زنگ و فولاد کربن

این نوع تابلو برق در برابر خوردگی مقاوم است، ضد زنگ است و در شرایط مرطوب و شرجی مناسب است و نیز مقاومت بالایی در برابر مواد شیمیایی دارد. از این رو برای محیط های پزشکی، داروسازی و صنایع غذایی و مناطق با شرایط جوی خاص مناسب است.

تابلو برق آلومینیومی

این تابلو برق بسیار سبک و مقاوم است، انعطاف پذیر و در برابر خوردگی مقاوم است و تحمل بالایی دارد و از آنجایی که قیمت آلومینیوم بسیار پایین است، از مدل های بسیار با صرفه و محبوب می باشد.

تابلو برق از جنس پلی کربنات

این مدل تابلو برق بسیار سبک و مقاوم است. غیر رساناست و از تداخلات مغناطیسی جلوگیری می کند.

تابلو برق از جنس فایبر گلاس

از ویژگی های مفید فایبرگلاس می توان به مقاوم بودن در برابر رطوبت و مواد شیمیایی، مقاوم در برابر دمای بالا که آن را مناسب برای محیط های مرطوب و شرجی کرده است اشاره کرد.

انواع تابلو از نظر طراحی

• Metal clad
• Compartment type

تابلو برق Metal Clad

نوع تابلو برق از محفظه های مختلفی تشکیل شده است که این محفظه ها از یکدیگر جدا شده اند. این ویژگی باعث می شود که خطا در یک قسمت از سیستم باعث بروز ایراد در قسمت های دیگر نشود. چنانچه به یک قسمت از مدار آسیب وارد شد، سایر قسمت های مدار در امان باشند و نیز عیب یابی سریع تر انجام شود.

تابلو برق Compartment Type

در این مدل تمام اجزا در یک محفظه قرار دارند و از یکدیگر مجزا نیستند.

انواع تابلو از نظر ساختار ظاهری

• تابلوهای فیکسfix
• تابلوهای کشویی withdrawable
• تابلوی ایستاده free standing

تابلوهای فیکس (Fix)

تابلوهای فیکس به چند دسته تقسیم می شوند:

1. تابلو ایستاده چند منظوره (Multi Purpose): این تابلوها به صورت ایستاده نصب می شوند و برای کاربردهای مختلفی استفاده می شوند و داخل آن می توان عملگرهای مختلفی نصب کرد.
2. تابلوهای دیواری (Wall Mounting): این تابلوها برای نصب به دیوار به عنوان تکیه گاه احتیاج دارند و به دو نوع روکار (On Surface) که روی دیوار نصب می شود و توکار (Flush Mounting) که داخل دیوار نصب می شود، تقسیم می شوند.
3. تابلوهای RACK: این تابلوها دارای قفسه هایی برای نصب تجهیزات هستند و محفظه ها روی این قفسه ها نصب می شوند که می توان تجهیزات مختلف اندازه گیری را روی آن ها اضافه کرد.
4. تابلوهای SWING: دارای درب های شیشه ای و متحرک است که تکنسین به راحتی می تواند به داخل تابلو دسترسی داشته باشد و نیز از پشت شیشه داخل تابلو را مشاهده کرده و دسترسی داشته باشد. به دلیل امکانات و درب های متحرک و شیشه ای قیمت بالاتری نسبت به سایر تابلوها دارد.

تابلوهای کشویی (Withdrawable)

این مدل تابلو نسبت به سایر مدل ها گران قیمت تر است و از ایمنی بالاتری برخوردار است و از آن در شرکت های بزرگ استفاده می شود. از مزایای این تابلوها می توان به این مورد اشاره کرد که در صورت بروز ایراد در هر کشو به راحتی می توان آن را تعویض و جایگزین کرد. و خود آن دارای دو نوع است:

1. MCC (Motor Control Center): که از آن برای کنترل و راه اندازی چندین موتور استفاده می شود.
2. تابلوی مرکز قدرت (Power Center): وظیفه تأمین تغذیه MCC را به عهده دارد. از این تابلو می توان برای تغذیه همزمان چندین MCC استفاده کرد.

تابلوی ایستاده (Free Standing)

1. تابلوی ایستاده (Free Standing): برای نصب این تابلو به هیچ تکیه گاهی احتیاج نداریم به همین علت می توان آن را در کارگاه ساخت و سپس برای نصب به محل انتقال داده شود. معمولاً این تابلو از جنس فولاد ضد زنگ ساخته می شود.
2. Wall Mounted: این تابلو برای نصب به یک دیوار برای تکیه گاه احتیاج دارد که خود به دو نوع توکار و روکار تقسیم می شود. نوع روکار آن (Surface Mounted) به دیوار تکیه داده شده و نصب می شود و نوع توکار (Flush Mounted or Recessed Mounted) داخل دیوار نصب می شود.

معمولاً تابلوها یا ایستاده بر روی زمین هستند که به آن ها (Self Standing) می گویند یا به صورت نصب داخل دیوار یا روی دیوار که به آن ها (Wall Mounted) می گویند.

توی انتخاب مسیر تردید دارید؟

جهت دریافت مشاوره رایگان شماره موبایل خود را وارد کنید.

"*" فیلدهای الزامی را نشان می دهد

Hidden

صفحه

شماره تماس*

Phone

این فیلد برای اعتبار سنجی است و باید بدون تغییر باقی بماند .

دریافت مشاوره رایگان

مطلبی که در رابطه با انواع تابلو برق صنعتی بود خواندید حاصل تلاش تیم تحریریه واحد برق آموزشگاه فنی حرفه ای فن آموزان بود. فن آموزان با برگزاری دوره های تخصصی رشته برق و اتوماسیون های صنعتی چون آموزش برق صنعتی که خود شامل دوره های تابلو برق صنعتی و آموزش plc میباشد و همچنین آموزش برق ساختمان و دیگر رشته های مرتبط با برق در تلاش است تا در بهبود اشتغال زایی در صنعت برق کشور تاثیری حتی کوچک داشته باشد. از آموزش تا اشتغال باشماییم.