مدار الکتریکی کلید صلیبی

انواع کلید صلیبی

با توجه به نقش اساسی کلید صلیبی در مدارات برق ساختمان در دو نوع زیر طراحی و تولید شده و توسط شرکت های مختلف روانه بازار شده اند.

1. کلید صلیبی موازی
2. کلید صلیبی متقاطع

کاربرد کلید های موازی و متقاطع یکسان بوده و از نظر نحوه سیم کشی دارای تفاوت جزئی می باشند.

کلید صلیبی موازی: در کلید صلیبی از نوع موازی سیم های ورودی و خروجی به صورت متقاطع و ضربدری قرار گرفته اند. به طوری که دو سیم ورودی به صورت ضربدری وارد کنتاکت های کلید صلیبی شده و به طور مشابه از کنتاکت های خروجی به صورت ضربدری خارج شده اند.

کلید صلیبی متقاطع: در کلید صلیبی متقاطع, سیم های ورودی به کنتاکت های کلید در یک امتداد بوده و هنگام خارج شدن نیز دو سیم خروجی در یک امتداد هستند.

کاربرد کلید صلیبی

بیشتر کاربرد این کلیدها در روشنایی راه پله ها در کنار تایمر می باشد. کلید صلیبی برای قطع و وصل جریان برق در یک یا تعداد بالای لامپ یا وسایل برقی از چند محل متفاوت کاربرد دارد. برای روشنایی راه پله های طولانی از کلید صلیبی استفاده می شود. به عنوان مثال اگر بخواهید به نصب کلید در سوله و کارخانه های بزرگ به فاصله 15 متر برای قطع و وصل جریان برق بپردازید، باید از کلید صلیبی استفاده کنید.

کلید صلیبی که با نام کلید کراس نیز شناخته می شود برای روشن و خاموش کردن لامپ از سه نقطه و بیشتر با کمک کلید تبدیل نیز مورد استفاده قرار می گیرد. هم چنین با اضافه کردن کلید های صلیبی بیشتر در بین مسیر، اجازه کنترل روشنایی لامپ ها را به نقاط بیشتری خواهید داد.

امروزه به ندرت از کلید های صلیبی استفاده می شود و به جای آن، تایمر راه پله برای روشن و خاموش کردن کلید ها از چند نقطه مورد استفاده قرار می گیرد.

بیشتر بخوانید: مدار الکتریکی کلید تبدیل

تصویر مدار الکتریکی کلید صلیبی

مدار الکتریکی کلید صلیبی در شکل زیر نشان داده شده است.

نحوه سیم کشی کلید صلیبی

در کلید صلیبی 4 پیچ استفاده شده است که به صورت ضربدری 2 پیچ با هم مشترک و دو پیچ دیگر با هم استفاده می شوند. همان طور که در قسمت های قبلی اشاره شد وجود یک لامپ تبدیل در ابتدا و انتهای مدار سیم کشی کلید تبدیل الزامی می باشد. برای سیم کشی کلید صلیبی در ابتدا سیم فاز را به کنتاکت مشترک طلایی رنگ کلید تبدیل اول متصل می کنیم. دو سیم را به کنتاکت های غیر مشترک نقره ای رنگ کلید تبدیل اول متصل کرده و در ادامه مسیر به کنتاکت های ورودی کلید صلیبی وصل می کنیم. حال دو سیم دیگر را از کنتاکت های خروجی کلید صلیبی به پیچ های غیر مشترک نقره ای کلید تبدیل دوم متصل می نماییم. در انتها فاز خروجی از کنتاکت مشترک کلید تبدیل دوم را به مدار نهایی وصل کرده و سیم نول را مستقیما به مصرف کننده یا لامپ وصل می کنیم.

در این سیم کشی می توان یک لامپ را از سه نقطه متفاوت کنترل کرد.

کنترل یک لامپ از چهار نقطه با کلید صلیبی

برای کنترل روشنایی لامپ از چهار نقطه به دو کلید تبدیل و دو کلید صلیبی نیاز داریم. با توجه به شکل زیر و نحوه سیم کشی کلید صلیبی کافی سات دو کلید تبدیل را در ابتدا و انتهای مدار قرار دهیم.

سیم فاز را پیچ مشترک کلید تبدیل اول متصل کنیم. در ادامه یک جفت رشته سیم را از کنتاکت های نقره ای غیر مشترک کلید تبدیل اول به پیچ های طلایی رنگ کلید تبدیل اول وصل کنیم. سپس سیم هایی را از پیچ های خروجی کلید صلیبی اول به پیچ های ورودی کلید صلیبی دوم عبور داده و در آخر با وصل کردن کنتاکت های خروجی کلید صلیبی دوم به پیچ های غیر مشترک نقره ای رنگ کلید تبدیل در انتهای مدار، سیم کشی یک لامپ از 4 نقطه با کلید صلیبی اتمام یافته است. توجه کنید که سیم نول به رنگ آبی در تصویر به کنتاکت مشترک کلید تبدیل دوم متصل شده است.

شمای فنی، حقیقی و مسیر جریان مدار الکتریکی کلید صلیبی

در تصویر زیر شمای فنی، حقیقی و مسیر جریان مدار الکتریکی کلید صلیبی نمایش داده شده است.

تفاوت کلید صلیبی و کلید تبدیل

کاربرد کلید تبدیل و صلیبی بسیار بهم نزدیک بوده با این تفاوت که کلید های تبدیل می توانند قطع و وصل جریان برق را از دو نقطه کنترل کنند، در صورتی که کلید صلیبی می تواند مدار را حداقل از سه نقطه کنترل نماید.

به منظور روشن و خاموش کردن لامپ ها و وسایل برقی از سه نقطه یا بیشتر می توان کلید تبدیل را با کلید صلیبی ترکیب کرده و با قرار دادن یک کلید تبدیل در ابتدا و یک کلید تبدیل در انتهای مدار، متناسب با تعداد موقعیت های کنترل جریان برق از کلید صلیبی بین مسیر استفاده کرد.