مدار الکتریکی رله ضربه ای
کاربرد مدار الکتریکی رله ضربه ای زمانیست که می خواهیم یک مصرف کننده را از چندین نقطه قطع و وصل کنیم. به عنوان مثال چراغ راه پله در مجتمع های مسکونی را می خواهیم …
رله ها معمولا با سیم پیچ ساخته می شوند و برای ایجاد دستور قطع و وصل در مدار در قسمت مدار فرمان قرار می گیرند. رله ضربه ای که با نام رله حافظه دار نیز شناخته می شود به منظور قطع و وصل جریان برق در راه پله ها مورد استفاده قرار می گیرند. آشنایی با مدار الکتریکی رله ضربه ای و نحوه سیم کشی آن برای افراد فعال در حوزه برق ساختمان ضروری می باشد. دوره آموزش برق ساختمان درجه 1 و 2 در آموزشگاه فن آموزان بصورت تخصصی و عملی با ارائه مدرک فنی حرفه ای برگزار می شود. جهت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
مدار الکتریکی رله ضربه ساختار ساده تری نسبت به مدار الکتریکی رله زمانی دارند و برای قطع و وصل بار الکتریکی از چند نقطه استفاده می شوند. در این مقاله ضمن آشنایی با رله ضربه ای و ساختار داخلی آن، مدار الکتریکی و نحوه سیم کشی آن را مورد بررسی قرار می دهیم.
عناوین این نوشته:
رله ضربه ای چیست؟
رله ضربه ای که با نام رله حافظه دار نیز شناخته می شود، وظیفه معکوس کردن حالت تیغه ها را در زمان فشردن شاسی بر عهده دارد. با فشردن شستی برای بار اول، برق را در خروجی به صورت دائمی وصل کرده و سپس در مرحله بعد با فشردن شستی یا شستی های موازی با آن، مدار قطع می شود.
ساختار داخلی رله ضربه ای
رله ضربه ای برای قطع و وصل نمودن جریان برق در قسمت فرمان معمولا با سیم پیچ ساخته می شود. رله ضربه ای متشکل از یک بوبین با هسته ای از جنس آهن و یک اهرم در بالای آن می باشد. هنگامی که ولتاژ برق به دو سر بوبین می رسد، اهرم قرار گرفته در قسمت بالایی به سمت هسته کشیده شده و چرخ دنده قرار گرفته در قسمت جلویی اهرم به اندازه 8/1 دور دوران می کند. با چرخش چرخ دنده، کنتاکت موجود در قسمت زیرین آن قطع و وصل می شود.
رله ضربه ای با ولتاژ 220 ولت کار کرده و با اتصال بوبین از یک سمت به کنتاکت، تعداد پایانه های خروجی رله برابر سه می باشد. از شستی استارات برای وصل کردن رله ضربه ای به مدار استفاده می شود. هنگامی که بوبین به برق متصل می شود، کنتاکت رله ضربه ای در مدار قرار گرفته و در صورت اتصال مجدد، کنتاکت قطع می شود.
[irp posts=”4939″ name=”مدار الکتریکی کلید صلیبی”]
موارد کاربرد مدار الکتریکی رله ضربه ای
رله های ضربه ای با کارکردی مشابه تایمر راه پله در راه پله های آپارتمان ها، پارکینگ ها و به طور کل مکان هایی که نیاز به خاموش و روشن کردن لامپ ها از چندین موقعیت متفاوت دارند، مورد استفاده قرار می گیرند. با این تفاوت که تایمر راه پله از تکنولوژی پیشرفته تری برخوردار بوده و پس از سپری شدن زمان کوتاهی مدار تایمر راه پله قطع می شود. در صورتی که در رله ضربه ای، قطع شدن مدار به صورت دستی و فشردن مجدد شستی ها انجام می گیرد.
یکی از موارد استفاده از رله ضربه ای، در مدار های فرمان قطع و وصل موتور الکتریکی می باشد که با کمک شستی انجام می گیرد.
در واقع کاربرد مدار الکتریکی رله ضربه ای زمانیست که می خواهیم یک مصرف کننده را از چندین نقطه قطع و وصل کنیم. به عنوان مثال چراغ راه پله در مجتمع های مسکونی را می خواهیم از چند نقطه خاموش و روشن کنیم.البته برای این کار رله تایمر دار هم وجود دارد.اما هزینه و پیچیدگی بیشتری نیز دارد.پس در نتیجه زمانی که برای ما بحث خاموش شدن اتوماتیک مد نظر نباشد و هزینه کمی نیز بخواهیم خرج کنیم این انتخاب مناسب تر است.
[irp posts=”4943″ name=”مدار الکتریکی اتاق خواب و زنگ”]
مدار الکتریکی رله ضربه ای چگونه است؟
مدار الکتریکی رله ضربه ای به صورت زیر است:
نحوه سیم کشی رله ضربه ای
مدار الکتریکی رله ضربه ای نسبت به رله های زمان دار ساده تر بوده و می توان به سادگی با توجه به شکل بالا از طریق رله ضربه ای اقدام به قطع و وصل توسط شستی ها نمود.
برای سیم کشی رله ضربه ای، کافی است پیچ اول را که علامت K به معنی کلید را به کلید وصل کنیم، سر دوم که با حرف P به معنای فاز را به فاز وصل کرده و در آخر پیچ سوم که با علامت L به معنای لامپ را به لامپ وصل می کنیم. سیم نول را به سر دیگر لامپ و کلید متصل می نماییم.
با استفاده از رله ضربه ای می توان کنترل روشنایی را از طریق چند کلید را نیز انجام داد. برای سیم کشی مدار رله ضربه ای با توجه به شکل بالا، به یک رله ضربه ای، تعدادی کلید بر حسب استفاده و تعدادی لامپ به عنوان مصرف کننده نیاز داریم. بر روی رله ضربه ی سه پیچ قرار دارد. به طوری که پس از وصل کردن کلید اول طبق توضیحات ارائه شده، کافی است دو سر سیم های متصل به کلید اول را به کلید های بعدی به طور موازی وصل نمود. طبق شکل، فاز را به پیچ شماره یک کلید متصل نموده و به ورودی شستی ها وصل می کنیم. هم چنین از قسمت خروجی شستی ها نیز انشعاب می دهیم. در آخر سیم را به نقطه A1 رله متصل می نماییم. در آخر سیم نول را به لامپ و نقطه A2 متصل می نماییم.
توجه کنید که از استفاده از کلید های یک پل بپرهیزید، چرا که قرار گیری آن ها در مدار به مدت طولانی باعث معیوب شدن بوبین رله می شود. به همین منظور می توان از کلید های زنگ بهره گرفت.
[irp posts=”4753″ name=”مدار الکتریکی کلید دوپل”]
شمای فنی، حقیقی و مسیر جریان مدار الکتریکی رله ضربه ای
برای آشنایی با شمای فنی، حقیقی و مسیر جریان مدار الکتریکی رله ضربه ای به تصویر زیر دقت کنید.
نحوه عملکرد رله ضربه ای
نحوه عملکرد مدار به این صورت است که با فشار دادن هر یک از شستی های s1, s2 , s3 ,s4 رله مربوط به مدار ضربه ای تحریک می شود. با تحریک رله تیغه باز آن که در شکل K1می باشد بسته می شود .با بسته شدن این کلید جریان وارد لامپ E1شده و سپس چراغ E1روشن می گردد.چراغ روشن می ماند تا زمانی که یک بار دیگر یکی از شستی ها زده شود. با فشرده شدن هر شستی رله ضربه ای تحریک می شود. اینبار تیغه بسته رله یا همان K1باز میشود.با باز شدن این تیغه مسیر جریان لامپ E1قطع شده و در نتیجه لامپ خاموش می گردد.با فشرده شدن هر یک از شستی ها دوباره لامپ روشن می شود و با فشرده شدن برای بار چهارم دوباره خاموش می گردد.و این پروسه ادامه پیدا می کند .پس به نوعی مدار رله ضربه ای یک مدار حافظه دار است که حالت قبلی آن در حالت جدید آن تاثیر گذار است و با توجه به آن تصمیم می گیرد که چراغ را روشن کند و یا خاموش کند
برای درک نحوه عملکرد رله ضربه ای به شمای فنی و حقیقی رله ضربه ای توجه کنید. در سمت چپ شستی های S1،S2،S3 و S4 را مشاهده می کنید که هر یک مربوط به یک رله ضربه ای می باشد. با فشردن هر یک از این شستی ها، مدار ضربه ای مربوط به آن تحریک شده و تیغه آن بسته می شود. لامپ E1 با بسته شدن کلید و برقرای جریان در آن، روشن شده و تا زمانی که شستی های دیگر تحریک نشوند، روشن باقی می ماند.
در صورت فشردن شستی های دیگر، رله ضربه ای متصل به آن تحریک شده و موجب باز شدن تیغه بسته رله یا K1 می شود. در نتیجه جریان تغییر مسیر داده و باعث خاموش شدن لامپ E1 می شود. با تکرار این فرآیند برای شستی های دیگر، لامپ روشن شده تا برای بار چهارم که خاموش شود. انتخاب رله ضربه ای به منظور خاموش و روشن کردن دستی و کاهش هزینه های اقتصادی به صرفه می باشد.
کنتاکت رله ضربه ای یا حافظه دار در هنگام وصل جریان برق به بوبین آن، وصل شده و در صورت قطع شدن ولتاژ بوبین، کنتاکت وصل باقی مانده و در صورت وصل کردن دوباره ولتاژ بوبین، کنتاکت قطع خواهد شد.
[irp posts=”4996″ name=”مدار الکتریکی دیمر”]
تفاوت رله ضربه ای با کنتاکتور
عملکرد رله ضربه ای شباهت زیادی به کنتاکتور دارد. شستی لحظه ای به صورت مشترک در رله ضربه ای و کنتاکتور وجود دارد. در کنتاکتور با فشردن شستی لحظه ای، کنتاکتور وارد مدار شده و با رها کردن شستی، عملکرد فعلی کنتاکتور قطع شده و به حالت قبلی خود باز می گردد. در حالتی که در رله ضربه ای پس از تغییر لحظه ای آنی در هنگام فشردن رله ضربه ای، هنگام رها کردن شستی، رله ضربه ای از مدار خارج شده و به حالت قبل خود باز نمی گردد. به منظور بازگشتن به حالت قبل رله ضربه ای کافی است شستی آن را مجددا تحریک کنیم.
برخی دیگر از سایر دوره های تخصصی که در آموزشگاه فن آموزان برگزار می شود شامل آموزش تعمیرات موبایل ، آموزش plc و آموزش تعمیرات لوازم خانگی و بالغ بر هشتاد دوره دیگر می باشد. تمامی دوره بصورت عملی در کارگاههای مجهز و با امکان تجدید رایگان دوره ارائه می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
حمیدرضا هوشمند هستم. فارغ التحصیل برق و کنترل. در حوزه برق ساختمان و صنعتی و حوزه های زیربط نظیر تابلو برق ، هوشمند سازی، سیستم های حفاظتی فعالیت دارم و در این سایت محتواهای مرتبط با این حوزه ها را به اشتراک می گذارم.