آموزش کامل سود عملیاتی و غیر عملیاتی

در تحلیل عملکرد مالی شرکت ها، تمرکز اصلی بر سود عملیاتی بوده و سود غیرعملیاتی به عنوان یک عامل جانبی و کماهمیت تر در ارزیابی پایداری سودآوری در نظر گرفته می شود. در این نوشته به تعریف و بررسی تفاوت بین سود عملیاتی و غیرعملیاتی به همراه فرمول و نحوه محاسبه سودعملیاتی پرداخته شده است.
از صاحبان کسب و کارهای کوچک و نوپا گرفته تا مدیران ارشد شرکت های بزرگ، همه به دنبال درک درست از سود و زیان کسب و کارشان هستند. بعضی کسب و کارها بیشتر روی سودهایی تمرکز می کنند که از کار اصلی شان به دست می آید، یعنی همان سود عملیاتی، در حالی که بعضی دیگر به دنبال راه های دیگری برای سودآوری هستند که به کار اصلی شان ربطی ندارد، یعنی سود غیرعملیاتی.
اما سوال اینجاست که آیا واقعا می دانید فرق این دو نوع سود چیست و چرا دانستن آن ها برای فهمیدن وضعیت مالی یک شرکت مهم است؟ در ادامه این نوشته آموزشگاه فن آموزان ، به طور کامل درباره سود عملیاتی و غیرعملیاتی توضیح می دهیم، می گوییم چطور حساب می شوند، چه معنی دارند و چطور می توانید از آن ها برای بررسی وضعیت مالی کسب و کارتان استفاده کنید.
آموزشگاه فن آموزان دوره های آموزش حسابداری را از مقدماتی تا پیشرفته در سطوح مختلف و بصورت کاملا عملی و پروژه محور ویژه بازار کار برگزار می کند. این دوره ها تحت نظارت سازمان فنی حرفه ای و با اعطای مدرک بین المللی ارائه می شود. برای مشاهده جزئیات بیشتر و سرفصل های کامل روی تصویر زیر کلیک کنید:
عناوین این نوشته:
- سود عملیاتی چیست؟
- فرمول محاسبه سود عملیاتی
- سود عملیاتی شامل چه مواردی است؟
- هزینه بهای تمام شده
- هزینه های عمومی و اداری
- هزینه های فروش و توزیع
- هزینه های حقوق و دستمزد
- هزینه های مربوط به استهلاک
- سایر هزینه های واحد تجاری
- مواردی که در محاسبه سود عملیاتی لحاظ نمی شود!
- درآمد یا هزینه بهره
- مالیات
- درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری
- سود و زیان حاصل از واگذاری دارایی ها
- حاشیه سود عملیاتی چیست؟
- فرمول حاشیه سود عملیاتی
- سود غیرعملیاتی چیست؟
- تفاوت سود عملیاتی و غیر عملیاتی چیست؟
سود عملیاتی چیست؟
سود عملیاتی، که به آن سود قبل از بهره و مالیات (EBIT) نیز گفته می شود، یکی از شاخص های مهم عملکرد مالی یک شرکت است که نشان دهنده سود حاصل از فعالیت های اصلی و جاری کسب و کار می باشد. این معیار سودآوری، به طور خاص بر درآمدها و هزینه های مرتبط با عملیات اصلی شرکت تمرکز دارد و اثرات تصمیمات مالی و مالیاتی را از آن حذف می کند. به عبارت دیگر، سود عملیاتی بیانگر این است که یک شرکت تا چه میزان در کسب سود از طریق فعالیت های تجاری اصلی خود موفق بوده است، بدون در نظر گرفتن عوامل جانبی مانند هزینههای مالی و مالیات.
سود عملیاتی از اهمیت ویژهای در تحلیل عملکرد شرکتها برخوردار است، زیرا تصویر روشنی از توانایی کسب سود از طریق عملیات اصلی را ارائه می دهد. این شاخص به سرمایه گذاران، تحلیلگران مالی و مدیران شرکت کمک می کند تا ارزیابی دقیقی از کارایی عملیاتی کسب و کار داشته باشند و عملکرد شرکت را با رقبا و دوره های زمانی مختلف مقایسه نمایند.
سود عملیاتی بالا نشان دهنده مدیریت کارآمد هزینه های عملیاتی و توانایی شرکت در تولید و فروش محصولات یا خدمات با حاشیه سود مناسب است، در حالی که سود عملیاتی پایین یا منفی هشداری برای مشکلات احتمالی در عملیات اصلی کسب و کار میباشد.
فرمول محاسبه سود عملیاتی
محاسبه سود عملیاتی به روشی نسبتاً ساده و مستقیم انجام می شود و بر پایه صورت سود و زیان شرکت استوار است. فرمول اصلی محاسبه سود عملیاتی به صورت زیر تعریف می گردد:
سود عملیاتی = درآمد عملیاتی – هزینه های عملیاتی
در این فرمول، “درآمد عملیاتی” به مجموع درآمدهای حاصل از فعالیت های اصلی و جاری کسب و کار اشاره دارد، مانند فروش کالا یا ارائه خدمات.
“هزینههای عملیاتی” نیز شامل کلیه هزینه هایی است که به طور مستقیم با عملیات اصلی شرکت مرتبط هستند، از جمله بهای تمام شده کالای فروش رفته، هزینه های فروش، اداری و عمومی و هزینه های تحقیق و توسعه. با کسر هزینه های عملیاتی از درآمد عملیاتی، سود عملیاتی به دست می آید که نشان دهنده سود خالص ناشی از فعالیت های اصلی شرکت قبل از در نظر گرفتن هزینه های مالی و مالیات است.
سود عملیاتی شامل چه مواردی است؟
• هزینه بهای تمام شده
• هزینه های عمومی و اداری
• هزینه های فروش و توزیع
• هزینه های حقوق و دستمزد
• هزینه های مربوط به استهلاک
• سایر هزینه های واحد تجاری
هزینه بهای تمام شده
بهای تمام شده کالای فروش رفته یکی از بزرگترین و مهمترین اجزای هزینه های عملیاتی است، به ویژه برای شرکت های تولیدی و بازرگانی که این هزینه شامل کلیه هزینه های مستقیم مرتبط با تولید یا خرید کالاهایی است که شرکت به فروش می رساند.
در شرکت های تولیدی، بهای تمام شده شامل مواد اولیه مستقیم، دستمزد مستقیم کارگران تولیدی و سربار ساخت (هزینه های غیرمستقیم تولید مانند اجاره کارخانه، استهلاک ماشین آلات تولیدی و …) می باشد. در شرکت های بازرگانی، بهای تمام شده عمدتاً شامل قیمت خرید کالاهای فروش رفته و هزینه های حمل و نقل ورودی کالا است. بهای تمام شده، به طور مستقیم بر سود ناخالص و در نهایت سود عملیاتی شرکت تاثیر می گذارد.
هزینه های عمومی و اداری
هزینه های عمومی و اداری شامل هزینه های غیرمستقیمی است که برای اداره و مدیریت کلی سازمان صرف می شوند و به طور مستقیم به تولید یا فروش کالا یا خدمات خاصی قابل تخصیص نیستند. این دسته از هزینه ها شامل مواردی نظیر حقوق و دستمزد مدیران و کارکنان اداری، هزینه اجاره دفتر مرکزی، هزینه های مربوط به حسابداری و حقوقی، هزینه های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات، هزینه استهلاک دارایی های اداری، هزینه ملزومات اداری و سایر هزینه های مشابه می باشد. هزینه های عمومی و اداری، اگرچه به طور مستقیم در تولید یا فروش نقش ندارند، اما برای حفظ و اداره سازمان و انجام فعالیت های پشتیبانی ضروری هستند و در محاسبه سود عملیاتی لحاظ می شوند.
هزینه های فروش و توزیع
هزینه های فروش و توزیع مجموعه هزینه هایی هستند که به طور مستقیم با فروش و توزیع محصولات یا خدمات شرکت به مشتریان مرتبط می باشند. این هزینه ها شامل مواردی از قبیل حقوق و دستمزد پرسنل فروش و بازاریابی، هزینه های تبلیغات و بازاریابی، هزینه انبارداری محصولات آماده فروش، هزینه حمل و نقل محصولات به مشتریان، هزینه بسته بندی و ارسال، هزینه کمیسیون فروشندگان و سایر هزینه های مرتبط با فروش و توزیع محصولات است. هزینه های فروش و توزیع برای ایجاد تقاضا، جذب مشتری و رساندن محصولات به دست مصرف کنندگان ضروری بوده و در محاسبه سود عملیاتی به عنوان بخشی از هزینه های عملیاتی در نظر گرفته می شوند.
هزینه های حقوق و دستمزد
هزینه های حقوق و دستمزد شامل کلیه مبالغی است که شرکت به کارکنان خود در ازای کار انجام شده پرداخت می کند که شامل حقوق پایه، دستمزد، اضافهکاری، پاداش، مزایا، سهم کارفرما از بیمه و مالیات حقوق و سایر پرداختی های مرتبط با نیروی کار است.
هزینه های حقوق و دستمزد شامل حقوق کارکنان بخش تولیدی (به عنوان دستمزد مستقیم در بهای تمام شده) و هم شامل حقوق کارکنان بخش های اداری، فروش و توزیع (به عنوان هزینه های عملیاتی جداگانه) باشد. مدیریت صحیح هزینه های حقوق و دستمزد و بهینه سازی بهره وری نیروی کار، تاثیر قابل توجهی بر سود عملیاتی شرکت دارد.
هزینه های مربوط به استهلاک
هزینه های مربوط به استهلاک نشان دهنده کاهش ارزش دارایی های ثابت مشهود شرکت (مانند ساختمان، ماشینآلات، تجهیزات و وسایل نقلیه) در طول زمان و به دلیل استفاده، فرسودگی و گذر زمان می باشد. استهلاک یک هزینه غیرنقدی است، به این معنی که خروج وجه نقدی در زمان ثبت آن رخ نمی دهد، اما به عنوان یک هزینه عملیاتی در صورت سود و زیان شناسایی می شود و در محاسبه سود عملیاتی تاثیرگذار است. روش های مختلفی برای محاسبه استهلاک وجود دارد، مانند روش خط مستقیم، روش نزولی و روش مجموع سنوات.
سایر هزینه های واحد تجاری
سایر هزینه های واحد تجاری یک دسته بندی کلی برای هزینه های عملیاتی است که به طور مشخص در دسته بندی های قبلی (بهای تمام شده، عمومی و اداری، فروش و توزیع، حقوق و دستمزد، استهلاک) قرار نمی گیرند، اما همچنان با عملیات اصلی کسب و کار مرتبط هستند.
این دسته شامل مواردی مانند هزینه اجاره تجهیزات و ماشین آلات عملیاتی، هزینه تعمیر و نگهداری دارایی های عملیاتی (به جز استهلاک)، هزینه بیمه دارایی های عملیاتی، هزینه سوخت و انرژی مصرفی در بخش عملیات، هزینه مواد مصرفی غیرمستقیم در تولید (مانند روغن روانکننده ماشینآلات) و سایر هزینه های مشابه می باشد. ماهیت این هزینه ها عملیاتی بوده و برای انجام فعالیت های اصلی کسب وکار ضروری هستند، لذا در محاسبه سود عملیاتی منظور می شوند.
مواردی که در محاسبه سود عملیاتی لحاظ نمی شود!
- درآمد یا هزینه بهره
- مالیات
- درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری
- سود و زیان حاصل از واگذاری دارایی ها
درآمد یا هزینه بهره
درآمد بهره و هزینه بهره، به ترتیب، درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری های مالی شرکت (مانند سپرده های بانکی و اوراق قرضه) و هزینه های مربوط به تامین مالی از طریق بدهی (مانند وام های بانکی و اوراق قرضه) هستند. این اقلام، ماهیت مالی دارند و مستقیماً به عملیات اصلی کسبوکار مرتبط نیستند.
تصمیمات مربوط به تامین مالی و سرمایه گذاری های مالی، جدا از تصمیمات عملیاتی شرکت اتخاذ می شوند و اثرات آن ها بر سودآوری، در بخش جداگانه ای از صورت سود و زیان و پس از محاسبه سود عملیاتی، گزارش می گردد. بنابراین، درآمد و هزینه بهره به منظور تمرکز بر عملکرد عملیاتی خالص شرکت، از محاسبه سود عملیاتی حذف می شوند.
مالیات
مالیات بر درآمد، هزینه ای است که شرکت به دولت پرداخت می کند و بر اساس سود مشمول مالیات شرکت محاسبه می گردد. مالیات، متاثر از قوانین مالیاتی کشور و سیاست های مالیاتی شرکت است و به طور مستقیم به عملکرد عملیاتی کسبوکار ارتباط ندارد.
مالیات، پس از محاسبه سود قبل از مالیات (که خود شامل سود عملیاتی و سایر اقلام غیرعملیاتی است) محاسبه و از آن کسر می گردد تا سود خالص پس از مالیات به دست آید. به منظور ارزیابی عملکرد عملیاتی شرکت قبل از تاثیر عوامل مالیاتی، مالیات از محاسبه سود عملیاتی مستثنی می شود.
درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری
درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری شامل درآمدهایی است که شرکت از طریق سرمایه گذاری در سایر شرکت ها، سهام، اوراق قرضه، املاک و مستغلات و سایر دارایی های غیرعملیاتی کسب می کند. این درآمدها، ناشی از فعالیتهای سرمایه گذاری شرکت هستند و به عملیات اصلی کسبوکار ارتباط مستقیم ندارند. فعالیت های سرمایه گذاری، تصمیمات جداگانه ای از عملیات اصلی شرکت بوده و هدف آن ها کسب بازده از دارایی های مازاد یا تنوع بخشیدن به منابع درآمدی شرکت است.
سود و زیان حاصل از واگذاری دارایی ها
سود و زیان حاصل از واگذاری دارایی ها ناشی از فروش دارایی های ثابت شرکت (مانند ماشین آلات، تجهیزات، ساختمان و زمین) است. این سود یا زیان، تفاوت بین مبلغ فروش دارایی و ارزش دفتری آن را نشان می دهد. واگذاری دارایی ها، رویدادهای غیرمکرر و غیرعملیاتی تلقی می شوند و به طور معمول، بخشی از فعالیت های روزمره و اصلی کسبوکار نیستند. سود یا زیان حاصل از واگذاری دارایی ها، متاثر از تصمیمات مربوط به مدیریت دارایی ها و شرایط بازار دارایی های دست دوم است و به عملکرد عملیاتی شرکت ارتباط مستقیم ندارد. به همین دلیل، سود و زیان حاصل از واگذاری دارایی ها، به منظور تمرکز بر سودآوری ناشی از عملیات اصلی، از محاسبه سود عملیاتی کنار گذاشته می شوند و به صورت جداگانه در صورت سود و زیان گزارش می گردند.
حاشیه سود عملیاتی چیست؟
حاشیه سود عملیاتی، که به آن نسبت سود عملیاتی نیز گفته می شود، یک شاخص مالی است که درصد سود عملیاتی را نسبت به درآمد عملیاتی شرکت نشان می دهد. این نسبت، معیاری کارآمد برای سنجش میزان سودآوری عملیات اصلی یک کسب و کار به شمار می رود و بیانگر آن است که شرکت به ازای هر واحد درآمد حاصل از فعالیت های اصلی خود، چه مقدار سود عملیاتی کسب می کند.
حاشیه سود عملیاتی، به صورت درصدی بیان شده و تفسیر آن نسبتاً آسان است؛ حاشیه سود عملیاتی بالاتر، نشان دهنده کارایی بیشتر عملیات و توانایی بالاتر شرکت در کنترل هزینه های عملیاتی و تبدیل درآمد به سود است.
این شاخص، ابزاری برای مقایسه عملکرد سودآوری عملیاتی شرکت ها در یک صنعت مشابه و همچنین ارزیابی روند سودآوری یک شرکت در طول زمان محسوب می شود. تحلیل حاشیه سود عملیاتی به سرمایه گذاران، تحلیلگران مالی و مدیران شرکت کمک می کند تا درک بهتری از توانایی کسب سود از فعالیت های اصلی کسبوکار به دست آورند و نقاط قوت و ضعف عملیاتی شرکت را شناسایی نمایند. تغییرات در حاشیه سود عملیاتی هشداری برای تغییرات در کارایی عملیاتی، ساختار هزینه ها یا استراتژی قیمت گذاری شرکت میباشد.
فرمول حاشیه سود عملیاتی
حاشیه سود عملیاتی = (سود عملیاتی / درآمد عملیاتی) * 100
در این فرمول، “سود عملیاتی” همان سود قبل از بهره و مالیات است که از کسر هزینه های عملیاتی از درآمد عملیاتی به دست می آید. “درآمد عملیاتی” نیز به مجموع درآمدهای حاصل از فعالیت های اصلی و جاری کسبوکار اشاره دارد.
با تقسیم سود عملیاتی بر درآمد عملیاتی و ضرب نتیجه در 100، حاشیه سود عملیاتی به صورت درصد محاسبه می شود. این فرمول، به سادگی نسبت سودآوری عملیات اصلی شرکت را نسبت به درآمد حاصل از آن به دست می دهد و به عنوان یک معیار استاندارد در تحلیل مالی و مقایسه عملکرد شرکتها مورد استفاده قرار می گیرد.
سود غیرعملیاتی چیست؟
سود غیرعملیاتی، ناشی از رویدادها و معاملاتی است که به طور معمول و مستمر در فعالیت های اصلی شرکت رخ نمی دهند و ارتباط مستقیمی با تولید، فروش یا ارائه خدمات اصلی شرکت ندارند. به عبارت دیگر، سود غیرعملیاتی بیانگر سودآوری از منابعی غیر از فعالیت های کسبوکار است و اغلب ماهیتی غیرتکراری یا کمتکرار دارد.
درک سود غیرعملیاتی برای تحلیل دقیق عملکرد مالی شرکت ها حائز اهمیت است. این نوع سود، به سرمایه گذاران و تحلیلگران کمک می کند تا عملکرد واقعی و پایدار کسبوکار اصلی را از تاثیرات سودهای اتفاقی و غیرمستمر تفکیک نمایند.
تفاوت سود عملیاتی و غیر عملیاتی چیست؟
سود عملیاتی، همانطور که بارها تاکید شد، حاصل از فعالیت های اصلی، محوری و مستمر کسبوکار است. این سود، نشان دهنده توانایی شرکت در تولید و فروش کالا یا ارائه خدمات اصلی خود به مشتریان و کسب سود از این طریق می باشد. سود عملیاتی، بازتاب دهنده کارایی و اثربخشی مدیریت در اداره عملیات اصلی و کنترل هزینههای مرتبط با آن است.
در مقابل، سود غیرعملیاتی از فعالیت های جانبی، غیرتکراری و غیرمرتبط با کسبوکار اصلی شرکت ناشی می شود. این سود، اغلب از محل سرمایه گذاری های مالی، فروش دارایی ها، درآمدهای متفرقه و سایر منابعی که در خط اصلی کسبوکار قرار ندارند، حاصل می گردد.
تفاوت دیگر این است که سود عملیاتی، به عنوان یک شاخص پایدار برای ارزیابی عملکرد بلندمدت شرکت در نظر گرفته می شود، در حالی که سود غیرعملیاتی، ماهیتی ناپایدار و غیرتکراری داشته و نمی توان به تکرار آن در دوره های آتی اطمینان داشت. به همین دلیل، در تحلیل عملکرد مالی شرکت ها، تمرکز اصلی بر سود عملیاتی بوده و سود غیرعملیاتی به عنوان یک عامل جانبی و کماهمیت تر در ارزیابی پایداری سودآوری در نظر گرفته می شود.
آموزشگاه فن آموزان در دپارتمان علوم مالی خود، تمامی دوره های مرتبط به علوم مالی از جمله دوره آموزش حسابداری ، آموزش مدیر مالی ، آموزش نرم افزارهای حسابداری ، آموزش قراردا نویسی و… تحت نظارت سازمان فنی حرفه ای در کارگاههای پیشرفته و عملی برگزار می کند. تمامی دوره ها با هدف آماده سازی کارآموزان برای اشتغال و ویژه بازار کار می باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر با مخا تماس بگیرید.
جهت دریافت مشاوره رایگان شماره موبایل خود را وارد کنید.
"*" فیلدهای الزامی را نشان می دهد