آموزشگاه فنی و حرفه ای فن آموزان

روشهای خشک کردن سفال

چگونهسفال را خشک کنیم
چکیده مطلب :

خشک کردن صحیح و تدریجی سفال، از ترک خوردن، تاب برداشتن و شکستن آن در مراحل بعدی جلوگیری می‌کند. خشک کردن نامناسب باعث ایجاد تنش‌ های داخلی در محصول میشود که در نهایت باعث ترک خوردن یا از بین رفتن زحمات شما در حین ساخت و پخت اثر خواهد شد.

تصور عموم بر این است که خشک کردن سفال تنها شامل قرار دادن اثر در معرض هوای آزاد است، اما واقعیت با این موضوع کاملاً متفاوت است. در سال‌ های اخیر، سفالگران با استفاده از روش‌ های اصولی، خشک کردن را به شکل حرفه‌ ای‌ تری انجام می‌ دهند. خشک شدن اثر باید به گونه‌ ای انجام شود که رطوبت به صورت یکنواخت و تدریجی از تمامی قسمت‌ های اثر خارج شود. خشک شدن نامتوازن باعث ایجاد ترک و حتی شکستگی در قطعه میشود. در این نوشته آموزشگاه فن آموزان به بررسی روش‌ های مختلف خشک کردن سفال و نکات مهم در این زمینه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

آموزشگاه فن آموزان با مجوز رسمی از سازمان فنی حرفه ای دوره آموزش سفالگری با دست و چرخ را در کارگاههای عملی و مجهز برگزار می کند. در طول دوره تمامی تجهیزات لازم برای انجام کار در اختیار کارآموزان قرار داده می شود. برای مشاهده سرفصل های کامل و جزئیات بیشتر روی تصویر زیر کلیک نمایی:

آموزش سفالگری

چگونه سفال را خشک کنیم؟

  • خشک کردن در هوای آزاد
  • خشک کردن کنترل شده با پلاستیک
  • استفاده از خشک کن کابینتی
  • استفاده از پنکه (با احتیاط)

خشک کردن سفال در هوای آزاد (آهسته و یکنواخت)

ساده‌ ترین و معمول‌ ترین روش، قرار دادن اثر در هوای آزاد است. در این روش، محصول را در مکانی با تهویه مناسب و دور از نور مستقیم خورشید و جریان باد شدید قرار دهید. نور مستقیم خورشید و باد تند باعث خشک شدن سریع و نامنظم می شود که باعث ترک خوردن اثر خواهد شد.

بهترین مکان برای خشک کردن سفال در هوای آزاد، یک اتاق سایه دار با جریان هوای ملایم است. آنها را روی یک تخته چوبی یا قفسه توری قرار دهید تا هوا به خوبی در اطراف آن‌ ها جریان داشته باشد. مدت زمان خشک شدن در این روش به رطوبت محیط ضخامت و نوع خاک رس بستگی دارد، اما چند روز تا چند هفته طول می‌ کشد. برای اطمینان از خشک شدن یکنواخت، هر چند وقت یکبار آنها را بچرخانید. این روش برای خشک کردن قطعات بزرگ بسیار مناسب است زیرا به خشک شدن تدریجی کمک می‌ کند.

خشک کردن سفال در هوای آزاد

استفاده از خشک کن کابینتی

برای خشک کردن سفال در محیط‌ های کنترل شده‌ تر و با سرعت بالاتر، می‌ توانید از خشک کن کابینتی استفاده کنید. این کابینت‌ ها دارای تهویه قابل تنظیم و گاهی اوقات سیستم گرمایشی ملایم هستند که به خشک شدن یکنواخت و سریع‌ تر کمک می‌ کنند.

در استفاده از خشک کن کابینتی، محصول را به گونه‌ ای قرار دهید که جریان هوا به خوبی در اطراف آن‌ ها گردش داشته باشد. دمای داخل نباید خیلی بالا باشد، زیرا حرارت زیاد باعث خشک شدن سریع و نامنظم و در نتیجه ترک خوردن آن میشود. تنظیم دمای ملایم و تهویه مناسب، جهت موفقیت در استفاده از این روش است.

خشک کردن کنترل شده با پلاستیک، یکی از بهترین روش ها

روش خشک کردن کنترل شده با پلاستیک، محصول ساخته شده را به آرامی با پلاستیک بپوشانید. هدف از پوشاندن با پلاستیک، جلوگیری از تبخیر سریع آب از سطح اثر و ایجاد یک محیط مرطوب در اطراف آن است. پلاستیک را نباید به طور کامل به اثر بچسبانید، بلکه باید کمی فضا برای گردش هوا باقی بگذارید. می‌ توانید از یک کیسه پلاستیکی بزرگ یا سلفون برای پوشاندن آنها استفاده کنید. میزان پوشاندن با پلاستیک را بر اساس شرایط محیط و سرعت خشک شدن مورد نظر تنظیم کنید.

برای مثال، در هوای خشک‌ تر، ممکن است نیاز به پوشاندن بیشتر اثر با پلاستیک باشد. به مرور زمان و با خشک شدن تدریجی، میزان پوشش پلاستیکی را کم‌تر کنید تا تبخیر آب به آرامی افزایش یابد. این روش به ویژه برای جلوگیری از ترک خوردن لبه‌ ها و قسمت‌ های نازک اثر بسیار موثر است و به خشک شدن یکنواخت کل قطعه کمک می‌ کند.

استفاده از پنکه (با احتیاط)

استفاده از پنکه برای خشک کردن سفال باید با دقت و کنترل انجام شود، زیرا جریان باد مستقیم و قوی باعث خشک شدن سریع و نامنظم سطح اثر و در نتیجه ترک خوردن آن میشود. پنکه را در فاصله دور قرار دهید و جریان باد را به صورت غیرمستقیم به آن‌ ها هدایت کنید. بهترین روش، قرار دادن پنکه در یک طرف اتاق و محصول در طرف دیگر است تا جریان هوا به آرامی در اتاق گردش کند و به تدریج رطوبت را از سفالها خارج نماید.

در ابتدا، پنکه را برای مدت زمان کوتاهی روشن کنید و به تدریج زمان روشن بودن آن را افزایش دهید. همچنین می‌ توانید از پنکه با سرعت کم استفاده کنید. در طول خشک شدن با پنکه، به طور مرتب محصول را بررسی کنید تا از خشک شدن بیش از حد سریع آن‌ ها جلوگیری شود. این روش برای خشک کردن قطعات کوچک و ساده در شرایط اضطراری مناسب است، اما برای قطعات بزرگ توصیه نمی‌شود و باید با احتیاط بسیار زیاد انجام شود.

استفاده از پنکه برای خشک کردن سفال

عوامل مؤثر بر خشک کردن سفال

  • شرایط آب‌ و هوایی
  • اندازه قطعه سفالی شما
  • ترکیبات خاک رس مورد استفاده

شرایط آب‌ و هوایی

دما و رطوبت هوا، دو عامل مهم در این زمینه هستند. در هوای گرم و خشک، رطوبت از سطح سفال به سرعت تبخیر می‌ شود و خشک شدن تسریع می‌ گردد. با این حال، خشک شدن سریع در شرایط آب‌ و هوایی گرم و خشک، به خشک شدن نامنظم و ایجاد تنش‌ های داخلی در سفال میشود که احتمال ترک خوردن را افزایش می‌ دهد. در مقابل، در هوای سرد و مرطوب، تبخیر رطوبت به کندی صورت می‌ گیرد و خشک شدن طولانی‌ تر می‌ شود. رطوبت بالای هوا از تبخیر مؤثر آب جلوگیری کرده و حتی باعث جذب مجدد رطوبت از هوا توسط اثر میگردد. بهترین شرایط آب‌ و هوایی برای خشک کردن سفال، هوای معتدل، با رطوبت نسبی متوسط و جریان هوای ملایم است.

در این شرایط، محصول به تدریج و به طور یکنواخت خشک می‌ شود و خطر ترک خوردن به حداقل می‌ رسد. هنرمندان در فصول گرم سال با مشکل خشک شدن سریع اثر مواجه هستند و باید با استفاده از روش‌ های کنترل رطوبت مانند پوشاندن اثر با پلاستیک، سرعت خشک شدن را کاهش دهند. در فصول سرد و مرطوب نیز، ممکن است نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی ملایم و تهویه مناسب برای تسریع خشک شدن و جلوگیری از کپک زدن اثر باشد.

عوامل موثر بر خشک کردن سفال

اندازه قطعه سفالی شما

قطعات بزرگ‌ تر و ضخیم‌ تر سفالی، به دلیل حجم بیشتر آب و سطح کم‌ تر نسبت به حجم، زمان بیشتری برای خشک شدن نیاز دارند. رطوبت باید از عمق قطعه به سطح منتقل شده و تبخیر شود، که در قطعات ضخیم‌ تر زمان‌ برتر است.

در قطعات بزرگ، احتمال خشک شدن نامنظم بیشتر است. سطح بیرونی قطعه ممکن است سریع‌ تر خشک شود، در حالی که مرکز آن هنوز مرطوب باقی بماند. قطعات کوچک و نازک سفالی، به دلیل سطح بیشتر نسبت به حجم و رطوبت کمتر، به سرعت‌ تر خشک می‌ شوند. با این حال، حتی قطعات کوچک نیز در صورت خشک شدن بیش از حد سریع، ممکن است دچار مشکلاتی مانند تاب برداشتن یا ترک‌ های مویی میشوند. برای خشک کردن قطعات بزرگ سفالی، از روش‌ های خشک کردن آهسته و کنترل شده مانند خشک کردن در هوای آزاد یا خشک کردن کنترل شده با پلاستیک استفاده می‌ شود تا از خشک شدن یکنواخت و جلوگیری از ترک خوردن اطمینان حاصل شود.

ترکیبات خاک رس مورد استفاده

انواع مختلف خاک رس، دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی هستند که بر میزان جذب و نگهداری آب، میزان انقباض در حین خشک شدن و مقاومت در برابر ترک خوردن تأثیر می‌ گذارند. خاک‌ های رسی که حاوی ذرات ریزتر هستند، آب بیشتری را جذب و نگهداری  و انقباض بیشتری در حین خشک شدن دارند.

این نوع خاک‌ ها، به دلیل انقباض زیاد، بیشتر مستعد ترک خوردن در حین خشک شدن هستند و نیاز به خشک کردن آهسته‌ تر و کنترل شده‌ تری دارند. در مقابل، خاک‌ های رسی که حاوی ذرات درشت‌ تر و پلاستیسیته کمتری هستند (مانند خاک‌ های استون ور و شاموت‌ دار)، آب کمتری جذب می‌ کنند و انقباض کمتری دارند.

این خاک‌ ها راحت‌ تر خشک می‌ شوند و مقاومت بیشتری در برابر ترک خوردن دارند. افزودن مواد افزودنی مانند شاموت (ذرات سفال پخته شده و آسیاب شده) به خاک رس، میزان انقباض را کاهش داده و مقاومت خاک رس را در برابر ترک خوردن در حین خشک شدن و پخت افزایش میدهد، بنابراین، انتخاب خاک رس مناسب با توجه به نوع قطعه سفالی و شرایط خشک کردن، و همچنین درک ویژگی‌های خاک رس مورد استفاده، برای دستیابی به نتایج موفقیت‌ آمیز در سفالگری بسیار حائز اهمیت است.

چگونه خشک شدن غیریکنواخت سفال را اصلاح کنیم؟

  • آزمایش خاک رس مورد استفاده
  • خشک کردن در آفتاب یا سایه
  • پروژه‌های بزرگ مسطح
  • پوشاندن (Tenting)

آزمایش خاک رس مورد استفاده

قبل از شروع کار با خاک رس، انجام آزمایش‌ های اولیه برای اطمینان از کیفیت و خصوصیات آن ضروری است که با ساخت یک نمونه کوچک و خشک کردن آن، رفتار خاک رس را در شرایط مختلف میتوان بررسی کرد. آزمایش پلاستیسیته، میزان انقباض و مقاومت در برابر ترک خوردگی از جمله مواردی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین، بررسی میزان رطوبت اولیه خاک و تنظیم آن قبل از شروع کار به خشک شدن یکنواخت‌ تر کمک میکند.

آزمایش خاک رس مورد استفاده در سفال

خشک کردن در آفتاب یا سایه

خشک کردن مستقیم در آفتاب باعث خشک شدن سریع و غیریکنواخت شود، که احتمال ترک خوردگی را افزایش می‌ دهد. توصیه می‌ شود قطعات سفالی در سایه و در محیطی با جریان هوای ملایم خشک شوند. در صورت نیاز به استفاده از نور خورشید، بهتر است از نور غیرمستقیم و در ساعات اولیه صبح یا اواخر عصر استفاده شود.

پروژه‌ های بزرگ مسطح

خشک کردن قطعات بزرگ و مسطح چالش‌ های خاص خود را دارد. برای این منظور، باید از سطوح صاف و محکم استفاده کرد و قطعه را به طور منظم چرخاند تا خشک شدن یکنواخت صورت گیرد. استفاده از پایه‌ های مشبک یا توری به گردش بهتر هوا کمک میکند. همچنین، قرار دادن وزنه‌ های سبک در نقاط مختلف از پیچش و تاب برداشتن قطعه جلوگیری میکند.

پوشاندن

در روش تکنیک پوشاندن یا Tenting،  قطعه سفالی را با پلاستیک یا پارچه نازک می‌ پوشانند و با ایجاد فضای کافی بین پوشش و قطعه، اجازه می‌ دهند رطوبت به تدریج تبخیر شود. این روش به ویژه برای قطعات پیچیده یا بزرگ مناسب است و از ترک خوردگی و تغییر شکل جلوگیری میکند. با تنظیم میزان پوشش و ایجاد منافذ کوچک، می‌ توان سرعت خشک شدن را کنترل کرد.

روش‌ های جایگزین برای خشک کردن قطعات سفالی

  • تکنیک کندلینگ (Candling Technique)
  • استفاده از سشوار صنعتی (Heat Gun)
  • سشوار (Hair Dryer)
  • فن (Fan)

تکنیک کندلینگ (Candling Technique)

تکنیک کندلینگ، که اغلب در مراحل اولیه پخت سفال در کوره نیز به کار می‌ رود، یک روش خشک کردن با استفاده از حرارت کم است. در این روش، قطعات سفالی را در یک فضای بسته قرار داده و یک منبع حرارتی بسیار ضعیف و یا با درجه کم، در نزدیکی آن‌ ها روشن می‌ کنند. حرارت بسیار ملایم تولید شده توسط این منبع، به تدریج دمای محیط را افزایش داده و به تبخیر آرام رطوبت از سفال کمک می‌ کند.

حرارت زیاد باعث تبخیر سریع و ناگهانی آب از سطح سفال و ترک خوردن آن میشود. این روش به ویژه برای خشک کردن قطعات ضخیم و بزرگ سفالی که به کندی خشک می‌ شوند، یا قطعاتی که از خاک رس‌ های مستعد ترک خوردن ساخته شده‌ اند، مناسب است. تکنیک کندلینگ به خشک شدن یکنواخت سفال از داخل به بیرون کمک کرده و احتمال ترک خوردن ناشی از تنش‌ های داخلی را کاهش می‌ دهد. با این حال، این روش نیز زمان‌ بر است و نیاز به نظارت دقیق بر دما و رطوبت محیط می‌ باشد.

خشک کردن سفال با سشوار صنعتی

استفاده از سشوار صنعتی برای خشک کردن سفال یک روش بسیار سریع است، اما به دلیل حرارت متمرکز و قوی، باید با احتیاط بسیار زیاد و فقط برای شرایط خاص مورد استفاده قرار گیرد. هرگز نباید سشوار صنعتی را مستقیماً و به مدت طولانی روی یک نقطه از سفال متمرکز کرد، زیرا حرارت زیاد و ناگهانی باعث تبخیر سریع و نامنظم آب، ایجاد ترک‌ های حرارتی و حتی انفجار قطعه سفالی میشود.

در صورت استفاده از سشوار صنعتی، باید آن را با فاصله زیاد از سفال نگه داشته و جریان هوای گرم را به طور مداوم و یکنواخت روی کل سطح قطعه حرکت دهید. بهترین کاربرد سشوار صنعتی، خشک کردن موضعی قسمت‌ های ضخیم‌ تر قطعه سفالی است، آن هم به صورت بسیار کوتاه و کنترل‌شده. به طور کلی، استفاده از سشوار صنعتی برای خشک کردن سفال، یک روش پرخطر و غیرتوصیه‌ شده است و فقط در موارد خاص و توسط سفالگران باتجربه باید با احتیاط فراوان انجام شود.

سشوار صنعتی برای خشک کردن سفال

سشوار، روشی موثر برای خشک کردن سفال

استفاده از سشوار معمولی (سشوار مو) به عنوان یک روش جایگزین برای خشک کردن محصولات سفالی، نسبت به سشوار صنعتی ایمن‌ تر است، زیرا حرارت تولید شده توسط آن ملایم‌ تر و قابل کنترل‌ تر است. سشوار معمولی برای تسریع خشک شدن قطعات کوچک و ظریف یا خشک کردن موضعی قسمت‌ های خاصی از قطعه که دیرتر خشک می‌ شوند، مورد استفاده قرار میگیرد.

مانند سشوار صنعتی، نباید سشوار معمولی را مستقیماً و به مدت طولانی روی یک نقطه از محصول متمرکز کرد. سشوار را با فاصله مناسب نگه داشته و جریان هوای گرم را به طور مداوم و یکنواخت روی سطح قطعه حرکت دهید. می‌ توانید از حالت باد سرد سشوار نیز برای خشک کردن ملایم‌ تر و جلوگیری از خشک شدن بیش از حد سریع استفاده کنید.

استفاده از سشوار برای خشک کردن کل قطعه همچنان زمان‌ بر خواهد بود و ممکن است باعث خشک شدن نامنظم شود، اما برای تسریع خشک شدن سطحی و اولیه، یا کمک به خشک شدن قسمت‌ های ضخیم‌تر قطعه، مفید می باشد. همچنین، سشوار برای خشک کردن قطعاتی که به طور تصادفی خیس شده‌ اند یا نیاز به خشک شدن سریع برای ادامه کار دارند، به کار میرود.

چگونه بفهمید که سفال شما خشک شده است؟

یکی از ساده‌ ترین راه‌ ها برای بررسی خشکی اثر، لمس آن است. اثر خشک شده در مقایسه با نوع خیس یا نیمه خشک، بسیار سبک‌ تر و گرم‌ تر به نظر می‌ رسد. همچنین، هنگام لمس محصول خشک، نباید هیچ گونه احساس خنکی یا رطوبت روی انگشتان خود حس کنید. سطح اثر خشک شده باید کاملاً مات و بدون درخشندگی باشد، زیرا درخشندگی نشان‌ دهنده وجود رطوبت سطحی است. علاوه بر این، اثر خشک شده در هنگام ضربه زدن آرام با انگشت، صدای زنگ‌ دار و توخالی ایجاد می‌ کند، در حالی که محصول مرطوب صدای خفه و کمتری دارد.

علاوه بر لمس و صدا، تغییر رنگ نیز نشان‌ دهنده خشکی اثر است. خاک رس خیس رنگ تیره‌ تری نسبت به خاک رس خشک دارد. با تبخیر رطوبت، رنگ محصول به تدریج روشن‌ تر و به رنگ اصلی خاک رس خشک نزدیک‌ تر می‌ شود.

با این حال، توجه به رنگ به تنهایی کافی نیست، زیرا برخی از خاک‌ های رس تغییر رنگ محسوسی در هنگام خشک شدن نشان نمی‌ دهند. بهترین روش برای اطمینان از خشکی کامل، ترکیب تمام این نشانه‌ ها با هم است: لمس، صدا، و ظاهر مات و بدون درخشندگی. در نهایت، تجربه و آشنایی با نوع خاک رس مورد استفاده نیز در تشخیص زمان مناسب برای پخت سفال نقش بسزایی دارد.

آموزشگاه فن آموزان در دپارتمان صنایع دستی خود، دوره های تخصصی ویژه راه اندازی کسب و کار را بصورت صفر تا صد عملی در کارگاههای مجهز برگزار می کند. برخی از این دوره ها شامل آموزش سفالگری ، آموزش چرم دوزی ، آموزش قلاب بافی ، آموزش قالی بافی و… می باشد. تمامی دوره ها زیر نظر سازمان فنی حرفه ای و با اعطای مدرک بین المللی ارائه می شود. برای اطلاع از شرایط ثبت نام و دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.

توی انتخاب مسیر تردید داری؟ مشاورین ما، بهترین راهکار رو برای تو دارن!

جهت دریافت مشاوره رایگان شماره موبایل خود را وارد کنید.

"*" فیلدهای الزامی را نشان می دهد

Hidden
این فیلد برای اعتبار سنجی است و باید بدون تغییر باقی بماند .
person
دریافت مشاوره رایگان
امتیاز بدهید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بستن X
ارتباط با فن آموزان
تماس با فن آموزان
مارا در شبکه های اجتماعی دنبال کنین
فن آموزان در اینستاگرام کانال رسمی فن آموزان در تلگرام کانال رسمی فن آموزان در یوتیوب کانال رسمی فن آموزان در آپارات
تماس
واتساپ
icon-angle icon-bars icon-times