فراخوان همکاری
روشهای خشک کردن سفال
خشک کردن درست و صحیح سفال باعث جلوگیری از ترک خوردن و شکستن آن میشود. اگر به درستی روش های خشک کردن را انجام ندهید باعث ترک خوردن و… میشود که در این مقاله به تمامی نکاتی که درباره روش های خشک کردن سفال باید بدانید اشار کرده ایم.
بیشتر مردم فکر میکنند که که خشک کردن سفال تنها در هوای آزاد انجام می شود، اما واقعیت این است که این روش دیگر قدیمی شده و امروز از روشهای مختلفی برای این مورد استفاده می شود. سابقا برای این کار از روشهای مختلفی همچون کوره ها و ابزارهای گرمایشی تخصصی استفاده می شود . این عملیات باید به شیوه ای انجام شود که هم رطوبت به صورت کامل خشک شود و هم از ترک خوردن جلوگیری شود. عدم انجام این روش سبب خواهد شد تا کار نهایی کیفیت پایینی داشته باشد و در نهایت سبب شود که اثر هنری طول عمر کمتری داشته باشد. در این مقاله آموزشگاه فن آموزان به بررسی روش های مختلف خشک کردن محصول و نکات مهم در این زمینه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آموزشگاه فن آموزان با مجوز رسمی از سازمان فنی حرفه ای دوره آموزش سفالگری با دست و چرخ را در کارگاههای عملی و مجهز برگزار می کند. در طول دوره تمامی تجهیزات لازم برای انجام کار در اختیار کارآموزان قرار داده می شود. برای مشاهده سرفصل های کامل و جزئیات بیشتر روی تصویر زیر کلیک نمایی:
چگونه سفال را خشک کنیم؟
- خشک کردن در هوای آزاد
- خشک کردن کنترل شده با پلاستیک
- استفاده از خشک کن کابینتی
- استفاده از پنکه (با احتیاط)
خشک کردن سفال در هوای آزاد (آهسته و یکنواخت)
ساده ترین و معمول ترین روش، قرار دادن محصول در محیط بیرون است. در این روش، قطعه کاری را در مکانی با تهویه مناسب و دور از نور مستقیم خورشید و جریان باد شدید قرار دهید. نور مستقیم خورشید و باد تند باعث خشک شدن سریع و نامنظم می شود که باعث ترک خوردن اثر خواهد شد.
بهترین مکان برای انجام این کار این است که محصول های تولید شده را در زیر سایه و با حرکت جریان هوای آرام قرار دهید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا کار با سرعت بیشتری به پیش رفته و همچنین در حین خشک شدن دچار خرابی و یا کج شدن نشود.
در این روش معمولا شیوه خشک شدن بدین صورت است که ابتدا محصول را در آن محل قرار داده و یک توری را بر روی آن قرار دهید تا گرد و خاک محیط بر روی آن ننشسته و از کثیف شدن آن جلوگیری شود.
زمان لازم برای این حالت بسته به ضخامت آن داشته و از دو سه روز تا چندین هفته متفاوت و متغیر است. برای بهتر شدن نتیجه کار بهتر است که هر چند وقت یک بار آن را چرخانده تا هوای بیشتری به آن برخورد نماید. این حالت برای تولیدات با سایز بزرگ مناسب است و به خشک شدن سریع تر آن کمک خواهد کرد.
استفاده از خشک کن کابینتی
یکی دیگر از راههای خشک کردن، قرار دادن محصول در یک محیط با شرایط قابل کنترل است. یکی از این موارد خشک کن کابینتی است که امکان تنظیم گرما و حالت چرخش هوا را به محصول داده و سبب خواهد شد تا تمامی قسمت های آن به صورت همزمان و به تدریج خشک شوند.
در استفاده از خشک کن کابینتی، محصول را به گونه ای قرار دهید که جریان هوا به خوبی در اطراف آن ها گردش داشته باشد. دمای داخل نباید خیلی بالا باشد، زیرا حرارت زیاد باعث خشک شدن سریع شده و در نتیجه ترک خوردن آن میشود. تنظیم دمای متوسط و تهویه مناسب، سبب افزایش کیفیت محصول تولید شده خواهد شد.
خشک کردن کنترل شده با پلاستیک، یکی از بهترین روش ها
روش خشک کردن کنترل شده با پلاستیک، محصول ساخته شده را به آرامی با پلاستیک بپوشانید. هدف از پوشاندن با پلاستیک، جلوگیری از بخار شدن سریع آب و در نتیجه ترک خوردن آن است. در این مورد کاربر با قرار دادن یک نایلون بر روی آنها سبب جمع شدن بخار در اطراف آن شده و به تدریج که خشک می شوند رطوبت را نیز از دست می دهند.
توجه داشته باشید که پلاستیک را نباید به طور کامل به آن بچسبانید، بلکه باید مقداری فضا را برای جمع شدن بخار باقی بگذارید. برای این مورد می توانید از یک کیسه پلاستیکی بزرگ یا سلفون برای پوشاندن آنها استفاده کنید.
البته یادتان باشد که برای استفاده از این روش،با توجه به سایز قطعه کاری در این مورد از مشمای مورد نظر استفاده کنید. در این روش و کم کم با خشک شدن آن آرام نایلون را برداشته و در هر مرحله بخشی از مشما را بردارید تا به نتیجه مورد نظر خود برسید.
استفاده از پنکه (با احتیاط)
به کارگیری پنکه سقفی و یا محیطی هم یکی از راه های انجام کار خشک کردن است و در این حال باد پنکه کم کم رطوبت را کاهش داده و موجب خشک شدن محصول می شود. البته این روش باید با احتیاط زیاد انجام شود زیرا باد مستقیم و با سرعت زیاد به اثر هنری ( سفال ) برخورد کرده و با خشک شدن سریع باعث خرابی آن می شود.
همچنین در صورت ضرورت می توانید پنکه را در فاصله بیشتری قرار دهید تا باد کمتری به آن برخورد کرده و اثر برخورد باد داغ و یا سرد به آن کمتر شود. همچنین استفاده از روش غیر مستقیم هم در این حالت تاثیر گذار است و سبب انتقال رطوبت به بیرون از محیط مورد نظر میشود.
در ابتدا، پنکه را برای مدت زمان کوتاهی روشن کنید و به تدریج زمان روشن بودن آن را افزایش دهید. همچنین می توانید از پنکه با سرعت کم استفاده کنید. در طول خشک شدن با باد پنکه، به صورت مرتب ظروف ساخته شده را چک کرده تا از وضعیت کامل آن ها اطلاع داشته باشید و از خشک شدن بیش از حد سریع آن ها جلوگیری شود.
عوامل مؤثر بر خشک کردن سفال
- شرایط آب و هوایی
- اندازه قطعه
- ترکیبات خاک رس مورد استفاده
شرایط آب و هوایی
دما و رطوبت هوا، دو عامل مهم در این زمینه هستند. در هوای گرم و خشک، رطوبت از سطح سفال به سرعت تبخیر می شود و خشک شدن تسریع می گردد. با این حال، خشک شدن سریع در شرایط آب و هوایی گرم و خشک، به خشک شدن نامنظم و ایجاد تنش های داخلی در سفال میشود که احتمال ترک خوردن را افزایش می دهد. در مقابل، در هوای سرد و مرطوب، تبخیر رطوبت به کندی صورت می گیرد و خشک شدن طولانی تر می شود. رطوبت بالای هوا از تبخیر مؤثر آب جلوگیری کرده و حتی باعث جذب مجدد رطوبت از هوا توسط اثر میگردد. بهترین شرایط آب و هوایی برای خشک کردن، هوای معتدل، با رطوبت نسبی متوسط و جریان هوای ملایم است.
در این شرایط، محصول به تدریج و به طور یکنواخت خشک می شود و خطر ترک خوردن به حداقل می رسد. هنرمندان در فصول گرم سال با مشکل خشک شدن سریع اثر مواجه هستند و باید با استفاده از روش های کنترل رطوبت مانند پوشاندن اثر با پلاستیک، سرعت خشک شدن را کاهش دهند. در فصول سرد و مرطوب نیز، ممکن است نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی ملایم و تهویه مناسب برای تسریع خشک شدن و جلوگیری از کپک زدن اثر باشد.
اندازه قطعه
قطعات بزرگ تر و ضخیم تر، به دلیل حجم بیشتر آب و سطح کم تر نسبت به حجم، زمان بیشتری برای خشک شدن نیاز دارند. رطوبت باید از عمق قطعه به سطح منتقل شده و تبخیر شود، که در قطعات ضخیم تر زمان برتر است.
در قطعات بزرگ، احتمال خشک شدن نامنظم بیشتر است. سطح بیرونی قطعه ممکن است سریع تر خشک شود، در حالی که مرکز آن هنوز مرطوب باقی بماند. قطعات کوچک و نازک، به دلیل سطح بیشتر نسبت به حجم و رطوبت کمتر، به سرعت تر خشک می شوند. با این حال، حتی قطعات کوچک نیز در صورت خشک شدن بیش از حد سریع، ممکن است دچار مشکلاتی مانند تاب برداشتن یا ترک های مویی میشوند. برای خشک کردن قطعات بزرگ سفالی، از روش های خشک کردن آهسته و کنترل شده مانند خشک کردن در هوای آزاد یا خشک کردن کنترل شده با پلاستیک استفاده می شود تا از خشک شدن یکنواخت و جلوگیری از ترک خوردن اطمینان حاصل شود.
ترکیبات خاک رس مورد استفاده
انواع مختلف خاک رس، دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی هستند که بر میزان جذب و نگهداری آب، میزان انقباض در حین خشک شدن و مقاومت در برابر ترک خوردن تأثیر می گذارند. خاک های رسی که حاوی ذرات ریزتر هستند، آب بیشتری را جذب و نگهداری و انقباض بیشتری در حین خشک شدن دارند.
این نوع خاک ها، به دلیل انقباض زیاد، بیشتر مستعد ترک خوردن در حین خشک شدن هستند و نیاز به خشک کردن آهسته تر و کنترل شده تری دارند. در مقابل، خاک های رسی که حاوی ذرات درشت تر و پلاستیسیته کمتری هستند (مانند خاک های استون ور و شاموت دار)، آب کمتری جذب می کنند و انقباض کمتری دارند.
این خاک ها راحت تر خشک می شوند و مقاومت بیشتری در برابر ترک خوردن دارند. افزودن مواد افزودنی مانند شاموت (ذرات سفال پخته شده و آسیاب شده) به خاک رس، میزان انقباض را کاهش داده و مقاومت خاک رس را در برابر ترک خوردن در حین خشک شدن و پخت افزایش میدهد، بنابراین، انتخاب خاک رس مناسب با توجه به نوع قطعه سفالی و شرایط خشک کردن، و همچنین درک ویژگی‌های خاک رس مورد استفاده، برای دستیابی به نتایج موفقیت آمیز در سفالگری بسیار حائز اهمیت است.
چگونه خشک شدن غیریکنواخت سفال را اصلاح کنیم؟
- آزمایش خاک رس مورد استفاده
- خشک کردن در آفتاب یا سایه
- پوشاندن
آزمایش خاک رس مورد استفاده
قبل از شروع کار با خاک رس، انجام آزمایش های اولیه برای اطمینان از کیفیت و خصوصیات آن ضروری است که با ساخت یک نمونه کوچک و خشک کردن آن، رفتار خاک رس را در شرایط مختلف میتوان بررسی کرد. آزمایش پلاستیسیته، میزان انقباض و مقاومت در برابر ترک خوردگی از جمله مواردی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. همچنین، بررسی میزان رطوبت اولیه خاک و تنظیم آن قبل از شروع کار به خشک شدن یکنواخت تر کمک میکند.
خشک کردن در آفتاب یا سایه
خشک کردن مستقیم در آفتاب باعث خشک شدن سریع و غیریکنواخت شود، که احتمال ترک خوردگی را افزایش می دهد. توصیه می شود قطعات سفالی در سایه و در محیطی با جریان هوای ملایم خشک شوند. در صورت نیاز به استفاده از نور خورشید، بهتر است از نور غیرمستقیم و در ساعات اولیه صبح یا اواخر عصر استفاده شود.
پوشاندن
روش تکنینک پوشاندن به این صورت است که محصولات ساخته شده را با پلاستیک، پارچه و یا روزنامه بپوشانید تا رطوبت محصولات تبخیر شوند و بصورت یکنواخت محصولات ساخته شده خشک شوند. تکنیک پوشاندت را برای محصولات بزرگ توصیه میکنند چرا که این روش از ترک خوردگی محصولات جلوگیری میکند. فقط توجه داشته باشید که در زمان پوشاندن محصولات ساخته شده، پلاستیک و یا هر چیز دیگری که استفاده میکنید به محصولات نچسبند که باعث خرابی میشوند.
روش های جایگزین برای خشک کردن قطعات سفالی
- تکنیک کندلینگ
- استفاده از سشوار صنعتی
- سشوار
- فن
تکنیک کندلینگ یکی از بهنرین روش ها
تکنیک کندلینگ به پخت سفال در کوره الکتریکی گفته میشود که با حرارت کم و یکنواخت صورت میگیرد. این تکنیک یکی از بهترین روش ها برای خشک کردن است. در تکنیک کندلینگ دمای کوره را باید به 82 درجه رساند تا محصولات با درجه کم با حرارت ملایم به مدت 8 تا 12 ساعت به آرامی خشک شوند. این روش برای محصولاتی مه از قطعات ضخیم ساخته شده اند بسیار توصیه شده است. اما بدلیل اینکه این روش بسیار زمان بر است خیلی از افراد از انجام اینکار خودداری میکنند.
خشک کردن با سشوار صنعتی
برای خشک کردن محصولات تولید شده با سشوار صنعتی باید خیلی باتجربه بود و این روش برای افراد تازه کار به هیچ وجه توصیه نمیشود چرا که این روش پرخطر است. در زمان استفاده از سشوار صنعتی باید آن را از محصول دور نگه داشت زیرا حرارت زیاد باعث تبخیر سریع و ایجاد ترک بر روی محصولات میشود و اگر خشک کردن با سشوار صنعتی به درستی انجام نشود باعث خشک شدن غیر یکنواخت محصول میشود. بهترین کاربرد سشوار صنعتی، خشک کردن موضعی قسمت های ضخیم تر قطعه سفالی است، آن هم به صورت بسیار کوتاه و کنترل شده.
سشوار، روشی موثر
استادان فعال در این حوزه استفاده از سشوا برای خشک کردن محصولات را توصیه نمیکنند چرا که سشوار بدلیل دمیدن باد تند و گرم، هوای داغ را به شدت زیاد به محصول میدمد که باعث سریع خشک شدن آن میشود. خشک کردن محصولات به آهستگی و با ملایمت، توصیه شده است اما اگر برای خشک کردن محصولات خود عجله داشتید و به ناچار مجبور به استفاده از سشوار شدید مراقب باشید که باد تند و مستقیم بر روی محصولات خود نگیرید و از باد سرد سشوار استفاده کنید چرا که در این صورت سشوار باعث خشک شدن نامنظم محصولات شما میشود. زمانیکه بصورت ناخواسته یک بخش از محصول شما خیس شده باشد استفاده از سشوار نیز توصیه شده است.
چگونه میتوان فهمید که سفال شما خشک شده است؟
روشن شدن رنگ سفال یکی از نشانه های خشک شدن آن است. پس از خشک شدن خاک رس، رنگ آن تا چند درجه روشن میشود که براحتی میتوان تشخیص داد که محصول نم ندارد. یکی دیگر از روش ها سبکی محصول است. اگر محصول ساخته شده سبک باشد به این معنا است که خشک شده است چرا که خیسی و نم خود را از دست داده است.
روش دیگری که براحتی میتوان تشخیص داد که محصول ساخته شده شما خشک است یا خیس، احساس نکردن خنکی زمانیکه محصول را لمس میکنید می باشد، اگر محصول خشک باشد پس از لمس کردن آن، احساس گرمی میکنید.
آموزشگاه فن آموزان در دپارتمان صنایع دستی خود، دوره های تخصصی ویژه راه اندازی کسب و کار را بصورت صفر تا صد عملی در کارگاههای مجهز برگزار می کند. برخی از این دوره ها شامل آموزش سفالگری ، آموزش چرم دوزی ، آموزش قلاب بافی ، آموزش قالی بافی و… می باشد. تمامی دوره ها زیر نظر سازمان فنی حرفه ای و با اعطای مدرک بین المللی ارائه می شود. برای اطلاع از شرایط ثبت نام و دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.
جهت دریافت مشاوره رایگان شماره موبایل خود را وارد کنید.
"*" فیلدهای الزامی را نشان می دهد
