نحوه کار ماشین های ظرفشویی

ماشین ظرفشویی به تدریج همچون جاورهای برقی و یا انواع اتو و سشوار در هر منزلی جایگاه خود را تثبیت و تحکیم می کند که شاید ماشینی شدن زندگی بشر امروز تحقق این امر را بدیهی می نماید. این ماشین ها در ابعادی بمراتب کوچک تر از ماشین های لباسشوئی و یا خشک کن ساخته شده و به سهولت در ترکیب داخلی آشپزخانه استقرار می یابند.

شکل ۱-۲۳ ماشین ظرفشویی بهمراه کابینت آشپزخانه

قبل از آنکه به عملکرد دستگاه بپردازیم لازم می دانم که یادآوری نمایم ماشین ظرفشویی عموماً ترکیبی از ماشین لباسشویی و خشک است از اینرو پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این فصل ، دو فصل یاد شده را حتما مورد عنایت قرار دهید زیرا به منظور پرهیز از تکرار مطالب و زیاده گویی ، بسیاری از موارد ذکر نشده و آدرس مطالب مشابه در بخش ماشین لباسشویی و یا خشک کن آورده شده است.

شوینده ها و پاک کننده ها

بخش عمده ای از صحت فرآیند شستشو به چگونگی انتخاب و کارایی مواد شوینده و پاک کننده مرتبط می شود ، از این رو به طور مختصر به ترکیب و کارآیی این مواد اشاره شده است و این اطلاعات در انتخاب صحیح مواد شوینده برای ماشین های لباسشویی نیز مفید خواهد بود.

صابون معمولی یا سنتی ، عمدتا شامل نمک های سدیم یا پتاسیم یا یکی از اسیدهای اشباع شده چرب است و صدها سال است که بشر با آن آشنایی دارد.

تنها ضعف این نوع صابون آن است که در آب شیرین (آب باران و یا آبی که حاوی نمک های کلسیم نیست) موثر است. اما آب بسیاری از نقاط ، کم و بیش دارای مقداری از نمک های مختلف کلسیم است که اصطلاحا به آن آب سخت می گویند و با صابون  ، رسوبی زردرنگ بوجود می آورد که خیلی سخت و محکم به پارچه می چسبد.

به دلیل همین اشكال صابون معمولی بود که تولید مواد پاک کننده مصنوعی حدود یکصد سال پیش شروع شد. اثر پاک کنندگی این مواد در آبهای سخت و آبهای شیرین تقریباً یکسان است.

جزء اصلی تمام مواد مخصوص شستشو را پاک کننده های مصنوعی تشکیل می دهند ، که با «فعالیت سطحی» خود قدرت شستشوی این مواد را تعیین می کنند. این گروه شامل صابون و مواد صابون مانند دیگری است که بیشتر قسمت های آنها در فرآورده های نفتی و یا چربی هایی که با استفاده از روش های شیمیایی تجزیه شده اند ، بطور مصنوعی ساخته می شود.

عامل اصلی تشکیل دهنده یک ماده شستشوی خوب پلی فسفات ها از طریق تشکیل ترکیبات مرکّب. سختی آب را خنثی می کنند و با نمک های فلزی سنگین ترکیب می شوند و در نتیجه فعالیت سطحی وقدرت پاک کنندگی ماده پاک کننده را افزایش می دهند.

تمام محصولات شستشو دهنده ، حاوی مواد لکه بر نیز هستند که در دماهای بالای ۶۰ درجه سانتیگراد اکسیژن آزاد می کنند. این اکسیژن در مجاورت عوامل پایدار کننده مناسب ،هر چرک و یا لکه ای را که ماده پاک کننده آن را پاک نکرده است از بین می برد. عمل لکه بری بر مبنای اکسیداسیون استوار است.

سفید کننده ها موادی هستند که پرتو ماورای بنفش را به نور مرئی تبدیل می کنند و در صورتی که شیء شستشو شده کاملاً تمیز شده باشد ، رنگ سفید و درخشانی به آن می دهند.

محصولات شستشو دهنده همچنین حاوی موادی هستند که قدرت چرک بری کف را بالا می برند؛ علاوه بر این ، مقادیری مواد محافظت کننده الیاف و سخت کننده ، عطر ، مواد رنگ دهنده ، عوامل محافظت کننده پوست و غیره نیز در آنها یافت می شود.

علاوه بر مواد شستشو دهنده ای که اختصاصا برای پارچه های پشمی و یا آب جوش ساخته می شوند ، جهت مصارف ویژه  ، محصولات مختلف دیگری از قبیل مواد پاک کننده کاتیون (یون مثبت) فعال ، آنیون (یون منفی) فعال و غیرقطبی نیز در بازار یافت می شود.

این محصولات را برای شستشوی انواع خاص پارچه و یا جهت برطرف کردن انواع خاصی از چرک و لکه می سازند. در شستشوی وسایل خانگی عمدتا از عمل کننده های آنیون فعال استفاده می شود. پاک کننده های غیرقطبی کمتر استفاده می شود و عمل کننده های کاتیون فعال نیز فقط برای مصارف صنعتی (مثلاً پارچه بافی) مورد استفاده قرار می گیرند.

مهمترین پاک کننده های آنیون فعال عبارتند از سولفاتهای الكيل ، سولفوناتهای الكيل و سولفوناتهای الكیل – آریل. الكيل فنون پلی گلیکول اتر و استرهای پلی گلیکول اسیدهای چرب ، نمونه هایی از مواد پاک کننده غیر یونیزه هستند.

قدرت مرطوب سازی ، ظرفیت امولسیون کنندگی ، عمل کلوئیدی محافظت کنندگی و سخت کنندگی ، ظرفیت جذب چرک و قدرت کف کنندگی ، از مهمترین خصوصیاتی هستند که یک محصول پاک کننده را با آن ها می سنجند.

ویژگی مورد نیاز دیگری که باید در آیندۀ نزدیک تحقق پیدا کند ، آن است که یک ماده تمیز کننده باید از لحاظ بیولوژیکی قابل تجزیه باشد؛ یعنی در اثر فعالیت باکتریها در آبراهها و تأسیسات تصفیه فاضلاب ، از بین بروند ، در غیر اینصورت ، رودخانه ها و آبهای دیگر به تدریج به كف و بقایای این قبیل مواد آلوده خواهند شد.

چگونگی عملکرد ماشین ظرفشویی

با روشن نمودن ماشین ظرفشویی آب از طریق شیر برقی (سولنوئیدی) وارد ماشین می شود و با افزایش آب در قسمت تحتانی ماشین و رسیدن سطح آن به ارتفاع معین ، هیدوراستات ورود آب به ماشین را متوقف می سازد.

از آنجا که آب قبل از ریختن به کف ماشین از مخزن مایع شوینده نیز عبور نموده ، پس آغشته به این مواد شده و آماده است تا چربی ها و باکتری های ظروف چیده شده . در ماشین را از بین ببرد.

در ماشین های ظرفشویی قدیمی بدلیل جلوگیری از رسوب آب داغ در جداره های مخزن مخصوصا بخش خروجی نازلهای فشارنده آب (آب پاشها) آب ورودی از یک محفظه نمک جامد نیز عبور داده می شد تا به نوعی سختی آن گرفته شود اما امروزه پودرها و شوینده های تولید شده برای این ماشین های ظرفشویی بخودی خود مانع از ایجاد رسوب در نازل ها می شود.

پس از رسیدن آب به سطح مورد نظر ، المنت (گرمکن آب) با فرمان تایمر شروع به فعالیت نموده و آب را به دمای ۳۰ الی ۵۰ درجه سانتیگراد می رساند(شکل ۲-۲۳)

شکل ۲-۲۳: المنت در ماشینهای ظرفشویی

به منظور صرفه جویی در مصرف برق امروزه تنظیم دما توسط ترموستات گازی و در اختیار خود کاربر قرار می گیرد تا متناسب با شوینده ای که به کار می گیرد ، دمای آب مورد نظر را شخصا مدیریت نماید.

پس از افزایش آب به دمای مورد نظر حرکت همزمان پمپ ، آب پاش را به چرخش در آورده و آب از خروجی نازل ها با فشار به سطح ظروف پاشیده می شود. مواد شوینده موجود در آب گرم ، عمل پاک کنندگی را با سرعت و دقت معمول می دارد. پس از مدتی پمپ با فرمان تایمر در جهت عکس چرخیده و آب را با فشار و در حداقل زمان ممکن تخلیه می نماید (شکل ۲-۲۳).

شكل ۲-۲۶ طرز عمل یک ماشین ظرفشویی پروانه دار

شکل ۳-۲۳: اجزاء مکانیکی یک ماشین ظرفشویی

پس از تخلیه آب و ذرات مواد غذایی موجود در آن  ، مجددأ عمل آبگیری آغاز و روند مذکور تکرار می گردد تا ظروف به طور کامل شسته و تمیز شوند.

شکل ۴-۲۳: مدار الکتریکی ماشین ظرفشویی

شكل ۵-۲۳: مدار الکتریکی ماشین ظرفشویی

سطح شیبدار کف ماشین هدایت ذرات غذائی به مخزنی مخصوص را میسر می سازد که عبور برخی از ذرات یاد شده به دلیل سطح متوسط صافی فیلتر ناممکن بوده و لازم است صافی فیلتر در فواصل زمانی مناسب از ماشین خارج و تمیز شود (شکل ۶-۲۳).

شکل ۶-۲۳: محل استقرار فیلتر در ماشین ظرفشویی

خشک شدن ظروف در ماشین ظرفشویی

خروج ظروف شسته شده از ماشین بدون ذرات و قطرات آب از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. این مکانیسم در ماشین های ظرفشویی به سه شکل انجام می پذیرد. در برخی از ماشین های ظرفشویی ، آب ورودی در مرحله پایانی (مرحله آبکشی نهائی) از مخزنی که مملو از نوعی روغن مخصوص است عبور نموده و آب مخلوط با چربی اندک آن روغن به سطح ظروف پاشیده می شود و به همین دلیل ذرات آب از سطح ظرف های شسته شده با لغزش و با سرعت به انتهای مخزن چکیده و با چرخش پمپ از ماشین خارج می شود.

این روش سطح ظروف را تا ۸۰٪ خشک می نماید. در روش دیگر مکنده هایی مخصوص پس از پایان کار ماشین بمدت ۵ دقیقه هوا را با فشار از مجرای ورودی به داخل ماشین مکیده و از مجرای خروجی خارج می سازند.

عبور هوا از ماشین و لابلای ظروف شسته شده ، ذرات آب و رطوبت موجود را خارج و ظرف ها بصورت خشک از ماشین خارج می شوند. در روش دیگر عمل خشک نمودن ظروف درست مشابه عمل خشک نمودن البسه در ماشینهای خشک کن لباس انجام می شود.

دوره های  آموزش تعمیرات ماشین ظرفشویی به طور کاملا عملی در مجتمع آموزشی فن آموزان در کلاس های آموزش تعمیرات لوازم خانگی برگزار می گردد.