وریستور و کاربردهای آن چیست؟

وریستور یکی از کاربردی ترین قطعات الکترونیک است که در تمام برد های الکترونیکی که ورودی 220 ولتی دارند استفاده شده است. در واقع وریستور کار محافظت از مدار در برابر افزایش ولتاژ به صورت ناگهانی را دارد. یعنی اگر ولتاژ از یک حدی فراتر برود وارد عمل شده و ولتاژ اضافی را دفع می کند، که با این کار از سوختن برد جلو گیری می کند. اگر مشتاق هستید که در این باره اطلاعات بیشتری کسب کنید با ادامه مطلب با ما همراه باشید.

پیشنهاد ویژه: دوره آموزش تعمیرات برد الکترونیکی شامل عیب یابی پیرفته ، تعویض قطعات ، تعمیر و مونتاژ برد الکترونیکی بصورت 100% تضمینی و کاملا عملی در آموزشگاه فن آموزان. برای جزئیات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان با شماره 02191321001 تماس بگیرید.

فیلم تشریح کامل وریستور و کاربردهای آن

وریستور چیست؟

وریستور یک مقاومت وابسته به ولتاژ است، یعنی با کم و زیاد شدن ولتاژ مقدار مقاومت آن تغییر می کند و وریستور یک المان غیر خطی است، یعنی در یک ولتاژ خاص مقدار مقاومت آن به صورت نمایی زیاد یا کم می شود که این رفتار غیر خطی بودن وریستور را نشان می دهد. وریستور از لحاظ ظاهری به خازن سرامیکی شباهت دارد، و منطقه قرار گیری آن ابتدای مدار و بعد از فیوز است. که در حالت نرمال عایق است و این المان به صورت موازی روی پایه فاز و نول قرار می گیرد(زمانی که ولتاژ بیش از حد مجاز بشود رسانا می شود) در نتیجه جریان الکتریکی که کوتاه ترین مسیر را طی می کند، خود به خود وارد وریستور شده و همانند یک المنت جریان را مصرف کرده و به جای آن تولید گرما می کند و در نتیجه وریستور آتش می گیرد( به همین دلیل است که بیشتر برد هایی که دچار مشکل می شوند وریستورشان ترکیده است).

کاربرد وریستور الکترونیکی

از وریستور برای محافظت از مدار در برابر ولتاژ های نا خواسته استفاده می شود. یعنی ما پرش هایی در ولتاژ داریم که با وریستور آن را کنترل می کنیم، درست همان کاری که فیوز انجام می دهد را وریستور هم انجام می دهد، با این تفاوت که فیوز برای جلو گیری از جریان بیش از حد مجاز است ولی وریستور جلو گیری می کند از ولتاژ بیش از حد مدار که کارش می شود محافظت از مدار.

روش کار وریستور

وریستور مانند یک کلید است، یعنی مانند یک کلید عمل می کند. ما یک کلید را میان فاز و نول قرار می دهیم که به صورت موازی بسته می شود در مدار، مانند یک کلید که فاز و نول را به آن بستیم، وقتی که کلید غیر فعال باشد ما فاز و نول را هر کدام به صورت جدا گانه داریم و هرزمانی که اتفاقی برای کارمان بی افتد. ما کلید را می زنیم، چه اتفاقی می افتد؟ برق بین فاز و نول اتصالی می کنند و این اتصالی یعنی همان جرقه ولی در وریستور چون حالت مقاومتی دارد دیگر جرقه اتفاق نمی افتد و مانند یک المنت این وریستور گرم می شود، در نتیجه جریان به یک سیکل کوتاهی می آید که در آن وریستور است و وریستور گرم می شود و هیچ اتفاق دیگری برای مدارمان نمی افتد.

وریستور یکی از پر کاربرد ترین قطعات است و معمولی ترین وریستوری که ما استفاده می کنیم( وریستور را از 10 ولت تا 10 کیلو ولت داریم) هم برای دی سی استفاده می شود و هم برای ای سی و معروف ترین آن وریستور 471 ولتی است. دلیل استفاده زیاد از این وریستور این است که چون برق ما 220 ولتی است از 471 ولتی بیشتر استفاده می کنیم.

نحوه خواندن مشخصات وریستور

می خواهیم کد خوانی وریستور را با یک مثال شروع کنیم نوشته های روی وریستور به صورت زیر است:

20e222k : عدد اول (از سمت چپ) قطر وریستور بر حسب میلی متر است، حرف e بعد عدد استاندارد وریستور است، و بخش مهم این عدد بعد حرف e است که مثلا در اینجا222 است این عدد را می گوییم ولتاژ شکست و روش خواندن آن به این شکل است که اگر اس ام دی را بدانید مثلا در اس ام دی عدد 223 را دو عدد اولش را می نوشتیم و به جای عدد آخر به تعداد آن صفر می گذاشتیم که می شد 22000 که می شد 22 کیلو اهم، در اینجا هم به همین صورت است دقیقا معادل همین می شود، 2 یعنی عدد اول خودش را می نویسیم عدد دوم هم 2 خودش را می نویسم و به جای عدد آخر که عدد 2 است که می توانست هر عدد دیگری هم باشد به تعدادش صفر می گذاریم که می شود(2200) 2 دهم کیلو ولت که این را برای مدل های خاصی استفاده می کنیم. که حالا آن که برای 220 ولت است می تواند به شکل 10e471k باشد:

که اصتلاحا به این وریستور میگن وریستور 220 ولتی چون ما در تمام مدار هایی که 220 ولتی از این وریستور استفاده می کنیم به این دلیل که 220 ضرب در1.4 می شود308، این ولتاژ موثر هست همان آر ام اس ولتاژ موثر، که ما روی وریستور با ولتاژ های پی کار داریم یعنی به این صورت که ما وریستور را اینطور استفاده می کنیم که اگر یک نمودار ولتاژ ما باشد ما به صورت سینوسی هستم که بالا پیک مثبت+ و پایین پیک منفی_ که دامنه هم بالا بشود 110+ و پایین بشود110- که مجموعا می شود 220 ولت ای سی با فرکانس 60 هرت .

حالا وریستور به چه درد میخورد؟ یک زمان هایی یک ولتاژ هایی به صورت سیکل گونه اضافه می شود که این ها باعث می شوند بقیه المان های ما در مدار بسوزد( همین ولتاژ های ناخواسته که به صورت نویز هستند) که در این موقعیت وریستور این ولتاژ ها را وقتی از حدش بگذرد ولتاژ های اضافی را برای ما از بین می برد و دیگر نمی گذارد از یک حدی ولتاژ ما بالا تر برود و این حد ها را برای ما مشخص می کند وظیفه اصلی وریستور در واقع همین است.

ساختار وریستور

در واقع ساختار وریستور از نظر ساختاری و قیافه ای وقتی می خواهند آن را بسازند شبیه به یک خازن سرامیکی آن را می سازند با این تفاوت که ما در خازن دو صفحه داریم که رو به روی هم قرار گرفتند ولی در وریستور ما یک صفحه داریم که یک طرف آن می شود پایه ی مثبت و طرف دیگر می شود پایه ی منفی این رفتار وریستور، جنس این صفحه از اکسید فلز هست (زنگ فلز) که داخل آن، روی آن صفحه تیکه های ریز سرامیک استفاده شده که ساختاری شبیه به دیود دارد، بعد از اینکه این صفحه را ساختند و آن تیکه های ریز سرامیک را به صفحه اضافه کردند می آیند و با رزین مات روی این صحفه را می پو شاننده و می بینید که جنس آن یک جنس سفت و حالت رزین گونه دارد.

و حالا چه اتفاقی می افتد؟ چون این مقاومت خیلی زیادی دارد(وریستور در حالت نرمال مقاومت خیلی زیادی دارد) اگر شما بخواهید با مولتی متر هم وریستور را تست کنید می بینید که مقاومت بی نهایت را به شما نشان می دهد یا حد اقل مقاومتی بالا مگا را به شما نشان می دهد، اگر مقاومتی کمتر از مگا اهم داشته باشد آن وریستور خراب شده.

نشانه های خرابی وریستور

نشانه خرابی یا سوختن وریستور این است که بدنه ی آن می ترکد و کاملا ظاهر آن معلوم است که وریستور سالم است یا سوخته چون مثل یک المنت می ماند داغ می کند و می سوزد. اتفاقی که در آن لحظه در وریستور می افتد این است که آن لحظه چون مقاومتش خیلی زیاد است دیگر جریان از آن عبور نمی کند(جریان الکتریکی دوست دارد کوتاه ترین مسیر را طی کند) یعنی اگر قرار باشد که ما سیمی را بکشیم در مدارمان که کوتاه باشد و سیم دیگری بکشیم که بلند تر از سیم اول باشد جریان دوست دارد از سیم اول که مسیر کوتاه تری دارد عبور کند و دیگر از سیمی که بلند تر هست عبور نمی کند و این همان میزان مقاومت است زیرا آن که سیم بلند تری دارد مقاومت بیشتری دارد ولی جریان دوست ندارد که از آن بگذرد دوست دارد از سیم اول که مقاومتش کمتر است بگذرد. پس ما وقتی یک مقاومت زیاد را در مدار بین فاز و نول قرار می دهیم جریان از آن عبور نمی کند و میرود وبقیه کار خودش را در مدار انجام می دهد چون مدار مقاوت کمتری دارد.

حالا وقتی که ولتاژ از یک حدی که در آن ساختار زنگ آهن و آن ساختار سرامیکی وریستور تعیین شده بعد از اینکه به آن می رسد مقاومت(همان مقاومت بی نهایت) خیلی سریع به یک مقاومت خیلی کوتاه و مقاومت خیلی کم تبدیل می شود در آن لحظه جریان طبق همان خصلتی که دوس داشت که کوتاه ترین مسیر را طی بکند می آید و کوتاه ترین مسیر را طی می کند که کوتاه ترین مسیر می شود وریستور در نتیجه همه جریان در وریستور خلاصه می شود و دیگر به برد صدمه ای وارد نمی شود و همه این نوسان ها و پیک ها را وریستور می تواند کنترل کند.

امیدواریم که کامل وریستور را درک کرده باشید و بدانید که در الکترونیک درک کردن مهم تر از دانستن است، پس سعی کنید همه این مطالب را بخوانید تا درک مناسبی از وریستور را بدست بی آورید چون با وریستور خیلی از کارها را انجام می دهند.

آموزشگاه فن اموزان دوره های تخصصی الکترونیک ، تعمیرات و کنترل ابزار دقیق از جمله آموزش طراحی برد الکترونیکی و تعمیرات آن ، آموزش تعمیرات لوازم خانگی ، آموزش تعمیرات موبایل ، آموزش plc ، آموزش برق ساختمان ، آموزش تابلو برق صنعتی ، آموزش تعمیرات پکیج ، آموزش نصب دوربین مدار بسته و … را در کارگاههای مجهز و بصورت کاملا عملی و تضمینی برگزار می کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با شماره 021664777300 تماس بگیرید.