طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72

آیا با دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72 آشنا هستید؟آیا می‌دانید در هنگام طراحی و اجرا چه نکاتی را باید در نظر بگیرید؟در این مقاله در مورد سیستم اعلام حریق و استانداردهای آن بر مبنای NFPA-72، مطالب جامع و کاملی را توضیح خواهیم داد.

در هر کشور از استاندارد خاصی برای طراحی و اجراء سیستم اعلام حریق استفاده می‌شود.

برای طراحی و اجرا یک سیستم اعلام حریق در هر ساختمان، لازم است که قوانین خاصی رعایت شود. این قوانین در استاندارهای متفاوتی بیان شده‌اند. ما در این مقاله توضیحاتمان بر مبنای استاندارد NFPA-72 خواهد بود. این استاندار را می توان به عنوان یکی از معتبرترین استاندارها دانست. بر مبانی این استاندارد در برابر حریق، بهترین ایمن‌سازی تجهیزات انجام خواهد شد.

در ادامه توضیحات بیش‌تری را در رابطه با دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72، خواهیم داد.

استاندار اعلام حریق آتش نشانی

پیش از آن که به توضیح دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72 بپردازیم، لازم است با استانداردهای که در هنگام طراحی و اجرا اعلام حریق آتش‌نشانی، ملزم به رعایت آن هستید، آشنا شوید.

اصلا می‌دانید زمانی که می‌گوییم استاندار آتش‌نشانی، منظورمان چه چیزی است؟ حفاظت از ساختمان در زمان حریق را استاندار آتش‌نشانی گویند.

همان‌طور که در بخش مقدمه گفتیم در هر کشور از استاندارد خاصی برای طراحی و اجراء سیستم اعلام حریق استفاده می‌شود و در تمام کشورها از جمله ایران برای استانداردسازی ساختمان‌ها، نیاز است که کابل کشی و طراحی سیستم‌های اعلام حریق انجام شود.

در هر ساختمان بر اساس نیاز آن، لازم است که سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد لازم در آن ساختمان اجرا شود.

استانداردهای متفاوتی برای سیستم اعلام حریق وجود دارد، که می‌توان به استانداردهایی همچون EN-54، UL، BS5839، EVPU، NFPA72 و LPCB.

در هر کشور برای طراحی و اجرا سیستم اعلام حریق، یکی از این استاندارها اجرا می‌شود. به عنوان مثال در ایالت متحده آمریکا از استاندارد NFPA، در کشور بریتانیا از استاندارد BS 5839، در کشور کانادا از استاندارد ULC و در کشور اروپا نیز از استاندارد EN 54 استفاده می‌شود.

در کشور ایران نیز برای نصب سیستم اعلام حریق، دستورالعمل‌های جامعی وجود دارد که مورد تأیید نظام آتش‌نشانی می‌باشد.

ما در این مقاله استاندارد NFPA-72 را توضیح خواهیم داد.

پیش از نصب و اجرای سیستم اعلام حریق و در مرحله طراحی لازم است که روش‌های نصب به صورت استاندارد مشخص شوند. همچنین برای دست‌یابی به هدف پروژه، لازم است که تجهیزات لازم در هنگام طراحی مشخص شوند.

در ادامه در مورد دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72، نکات مهمی را در چند بخش توضیح خواهیم داد.

استانداردهای اعلام و اطفا حریق بر مبنای NFPA-72

• بر اساس این استاندارد مساحت هر زون می‌تواند حداکثر m² 2000 متر مربع باشد.
• همچنین طول هر زون باید حداکثر m 3000 متر باشد.
• در ابتدا لازم است بدانید که هر طبقه در واحد مسکونی می تواند بر روی یک زون قرار گیرد. برای هر زون به تعدادی المان احتیاج است که این المان‌ها شامل دتکتور، شستی و … می باشد. حداکثر تعداد این المان‌ها می‌تواند 24 عدد باشد. البته بهتر است که این تعداد 20 تا در نظر گرفته شود.
• توصیه می‌شود که شستی اعلام حریق راهرو طبقات بر یک زون جداگانه، باشد.
• زمانی نیاز به استفاده از سیم روکش دار است که مکان مورد نظر دارای ولتاژ القایی باشد. به عنوان مثال سوئیچ، اتاق ترانس و غیره. همچنین لازم است که سیم‌ها یک تکه باشند و هر کدام در لوله مستقل و جداگانه قرار بگیرند.
• اگر کف‌ها و سقف‌های کاذب بیش از 80 سانتی‌متر ارتفاع داشته باشند، لازم است که از دتکتور استفاده شود. همچنین زمانی نیاز به دتکتور جداگانه داریم که فاصله پارتیشن نصب شده تا سقف از 30 سانتی‌متر بیش‌تر نباشد. اگر گچ‌بری سقف از 50 سانتی‌متر بیش‌تر ارتفاع داشته باشد، باید برای هر فضا دتکتور جداگانه‌ای را در نظر گرفت.
• انبارها باید تماما دارای دتکتور باشند. همچنین دقت داشته باشید که اگر در واحد مسکونی، انبار قرار داشته باشد، باید از دتکتور حرارتی استفاده گردد. اگر انبارها در پارکینگ به صورت ردیفی قرار گرفته باشند، لازم است که حداکثر از هم 8 سانتی‌متر فاصله داشته باشند و از انبار نیز به اندازه‌ی 50 سانتی‌متر فاصله داشته باشند. همچنین اگر به صورت مجموعه ای انبارها در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند، باید در مسیر ورودی یک دتکتور به آن‌ها نصب گردد.
• یک دتکتور دودی نیز باید در نزدیکی تابلو کنتورهای برق، نصب گردد.

 دستورالعمل سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72

همان‌طور که در قسمت قبل هم گفتیم، برای آن که یک سیستم اعلام حریق به درستی طراحی شود و همچنین برای اجرای سیستم اعلام حریق، نیاز به یک سری استانداردها داریم. این استاندارد علاوه بر آن که به عنوان یک استاندار معتبر شناخته شده است، در سازمان آتش‌نشانی ایران نیز مورد تأیید می‌باشد. صدور تأییدیه‌های آتش‌نشانی بر مبنای این استاندارد انجام می‌شود. دیگر استاندارهای اعلام و اطفا حریق بر مبنای NFPA-72، عبارت است از:

• هر چاهک و موتورخانه آسانسور باید شامل یک زون جداگانه از دتکتورهای دودی باشند.
• همچنین از ردیاب حرارتی کابل یا دتکتور مکنده‌ی دودی در ساختمان‌های دارای رایزر برق و سوله‌های صنعتی استفاده می‌شود.
• حداکثر سطح پوشش برای دتکتورهای حرارتی m² 60، برای دتکتورهای دودی m² 100 و برای دتکتورهای دودی حداکثر ارتفاع نصب m 12 و برای دتکتورهای حرارتی m 8 می‌باشد.

در ادامه برد دتکتورهای اعلام حریق را توضیح می‌دهیم.

نکاتی که در رابطه با برد دتکتورهای اعلام حریق

در این بخش قصد داریم در مورد برد دتکتورها مطالب جامع و کاملی را در اختیارتان قرار دهیم. یکی از نکات مهمی که در هنگام طراحی و اجراء سیستم اعلام حریق باید رعایت شود، نصب دتکتورها است. برای نصب دتکتورها نیز استانداردهای خاصی وجود دارد.

در هنگام اجرای سیستم اعلام حریق و در رابطه با برد دتکتورها لازم است که نکات زیر رعایت شود:

• دتکتورهای دودی دایره‌ای باید بردی به شعاع 6.5 متر داشته باشند و بر حسب آرایش نصب و مکان باید فاصله دو دتکتور دودی 10.6 متر تا 15 متر باشد.
• در مکان‌هایی که ریسک بالاتری برای نصب وجود دارد، لازم است که برد دتکتورهای حرارتی دایره‌ای به شعاع 5.3 متر و در محل‌هایی که ریسک کم‌تری دارند همچون پارکینگ‌ها لازم است که برد دتکتور حرارتی، شعاع 6.5 متری داشته باشد. همچنین بر حسب آرایش نصب و مکان باید فاصله دو دتکتور حرارتی 7.5 متر تا 10.6 متر باشد.
• حداقل فاصله پارتیشن و یا دیوار از دتکتور باید 50 سانتی‌متر و حداکثر 7 سانتی‌متر برای دتکتورهای دودی و برای دتکتورهای حرارتی 5.5 متر می‌باشد.
• در ساختمان‌های مسکونی و هتل‌ها بهتر است که از دتکتورهای دو کاناله استفاده شود. برای مکان‌های صنعتی نیز بهتر است از دتکتورهای مجزا استفاده گردد. حواستان باشد که در نزدیک و یا مجاورت جریان هوا نباید دتکتورهای دودی نصب شوند. همچنین نصب این دتکتورها باید دور از فضای باز پارکینگ، درب و پنجره باشد.
• در نزدیکی ورودی ساختمان، سرایداری، نگهبانی و اتاق اطلاعات می‌توان تابلوی اعلام حریق را نصب کرد. این مکان‌ها بهترین جا برای نصب تابلوی اعلام حریق می‌باشند. به این دلیل این مکان‌ها جهت نصب مناسب است که کاملا تابلوی اعلام حریق در معرض دید مأمور آتش‌نشانی و عموم مردم قرار دارد.

در بخش بعدی نکات دیگری را در رابطه با استاندارد اعلام حریق آتش نشانی بر مبنای NFPA-72 بیان خواهیم کرد.

دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72

برخی دیگر از نکات استاندارد اعلام حریق آتش نشانی بر مبنای استاندارد NFPA-72 که لازم است در زمان طراحی و اجرا رعایت شود:

نکاتی که در رابطه با اجرای سیستم اعلام حریق و شستی اعلام حریق باید رعایت شود، عبارت است از:

در یک سیستم اعلام حریق، وجود شستی‌ها به منظور اعلام به صورت دستی و به منظور شناسایی اعلام حریق اهمیت بسیار بالایی دارد. در هنگام نصب شستی‌های اعلام حریق باید نکاتی را مد نظر قرار داد. برخی از مهم‌ترین نکات در این باره عبارت‌اند از:

• به گونه‌ای شستی اعلام حریق باید نصب شود که بتوان دید کامل و راحتی بر آن داشت.
• در حالت معمولی شستی اعلام حریق باید در ارتفاع 120 سانتی‌متر تا 140 سانتی‌متر قرار گیرد. همچنین تابلو اعلام حریق نیز باید از کف در ارتفاع 170 سانتی‌متری نصب گردد.
• در راهروهای کم تردد و پهن نیز فاصله شستی‌ها باید بین 30 سانتی‌متر تا 40 سانتی‌متر باشد.
• همچنین در پله‌ها و راهروهای باریک و پر تردد لازم است که فاصله‌ی شستی‌ها بین 15 سانتی‌متر تا 20 سانتی‌متر باشد.
• در راه پله خروجی و در کنار هر درب نیز لازم است که یک شستی نصب گردد. همچنین در محل‌هایی همچون ابتدای راه پله و مکان‌های فرار و خروج نیاز به نصب شستی می‌باشد.

نکاتی که در رابطه با پنل اعلام حریق و استاندارد اعلام حریق آتش نشانی باید رعایت شود، عبارت است از:

• در هنگام اجرای سیستم اعلام حریق، لازم است که پنل مرکزی در موقعیت درستی قرار بگیرد. محل مناسب می‌تواند در تراز تخلیه( که معمولا ورودی ساختمان و یا طبقه همکف است) باشد.
• همچنین لازم است که در هنگام نصب، در مکان مورد نظر شرایط امنیت و حفاظت تأمین شود.
• در مکانی که نگهبان و پرسنل نگهدارنده حضور دارند، بهتر است که پنل اعلام حریق (پنل تکرار کننده یا مرکزی) نصب شود.

نکاتی که باید در اجرای سیستم اعلام حریق و در رابطه با سیستم اعلام حریق آدرس پذیر باید رعایت شود، عبارت است از:

در مکان‌هایی همچون سوله‌های صنعتی بزرگ و مجتمع‌های مسکونی، حتما باید از سیستم آدرس پذیر استفاده شود. حداکثر باید دارای 128 المان و حداکثر طول لوپ 3 کیلومتر باشد.

تعداد لوپ‌ها حداکثر 4 عدد می‌باشد. در هر قسمت (همان زون) تعداد 24 عدد به عنوان حداکثر تعداد انواع سنسور در نظر گرفته شده است.

نیاز به اتباط خاصی میان سیستم‌های کنترل اعلام حریق واحدهای مسکونی و تجاری و تنها آژیرهایی که در فضای بیرون هستند، در نظر گرفته می‌شوند.

در واحدهای تجاری باید از سیستم‌های اعلام حریق مجزا استفاده شود و معمولا از سیستم اعلام حریق مرکزی در پاساژها استفاده می‌شود. همچنین مقاومت پایان خط در انتهای مسیر آژیرها در نظر گرفته می‌شود.

در صورتی باید از لوله فلزی استفاده کرد، که سیم‌کشی سیستم اعلام حریق روی کار باشد و از داکت‌های پلاستیکی استفاده نشود.

در قسمتی از سیستم اعلام حریق که مرکز اعلام حریق و کابل‌کشی‌ها قرار دارد، در مورد نواحی هر زون توضیحاتی داده می‌شود.

برای پله‌ی فرار لازم است که یک زون جداگانه در نظر گرفته شود، که شاسی آن در مسیر پله و هر طبقه قرار گیرد. البته توجه داشته باشید که در پاگرد راه پله، شاسی نصب شده است یا نه. در جنب درب ورودی واحد ساختمانی، شاسی حذف می‌شود.

آژیرهای اعلام حریق توان صوتی بالایی دارند و با توجه به میزان توان صوتی آن‌ها، علاوه بر همکف و زیرزمین، یک دستگاه آژیر در هر دو طبقه نصب می‌شود. لازم است بدانید که قدرت آن 75 دسی بل می‌باشد. در هر واحد نیز ترجیحا لازم است که یک بیزر با توان صوتی 30 دسی بل قرار گیرد. در هر صورت لازم است که دو آژیر در هر ساختمان مسکونی قرار داشته باشد.

بخشی دیگر از دستورالعمل ها

در این بخش در رابطه با دیگر استانداردهای اعلام و اطفا حریق، یعنی آژیر فلاشر اعلام حریق صحبت خواهیم کرد.

• در طراحی و اجرای سیستم اعلام حریق و در فضای عمومی، حداقل صدای آژیر باید 65 دسی بل باشد.
• سیستم کشف و اعلام حریق در بالا سر تخت اتاق خواب‌ها، نباید کم‌تر از 75 دسی بل فشار صوتی ادوات شنیداری داشته باشد.
• برای تأمین تراز شدت صوت آژیرها و جهت اعلام حریق، در محل‌هایی که بیش‌تر از 60 دسی بل شدت صدای نویز داریم، باید حداقل 5 دسی بل شدت صوتی بیش‌تر از شدت صدای محیط جهت آگاه کردن افراد توسط ادوات هشدار دهنده باشد.
• همچنین در محیط‌ها و مکان‌های خاصی که بیش‌تر از 90 دسی بل نویز داریم و یا در محیط‌هایی که از وسایل شنوایی در حالت کارکرد عادی استفاده می‌شود، لازم است که از اعلام کننده دیداری مثل فلاشرها استفاده شود.
• نصب فلاشرها در مکان‌هایی همچون محوطه استخر، سالن اجتماعات، مجاور درب خروجی به گذر اصلی، پارکینگ و موتورخانه مرکزی ضروری می‌باشد.
• همچنین توصیه می‌شود که در مکان‌های عمومی و یا مکان‌هایی که در آن تجمع می‌شود، از هشدار دهنده‌های گفتاری استفاده شود.
• همچنین ادوات دیداری و شنیداری باید حداقل دارای ارتفاع 2.1 متر بالاتر از کف تمام شده باشد.
• آژیرهای هشدار حریق فرکانس‌‌هایی که تولید می‌کنند، باید در بازه‌ی 500 هرتز تا 1000 هرتز باشد.

خلاصه ای از دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم

در بخش‌های قبلی دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72 را به صورت کامل توضیح دادیم.

استانداردهای اعلام و اطفا حریق عبارت‌اند از:

هر زون حداکثر دارای مساحت m²  2000 می‌باشد.

طول زون حداکثر m 3000 می‌باشد.

تعداد المان‌های هر زون که شامل دتکتور، شستی و غیره می‌باشد، حداکثر 24 المان است و توصیه می شود که حداکثر از 20 عدد استفاده شود.

شستی اعلام حریق راهرو طبقات باید بر یک زون جداگانه قرار بگیرد.

در قسمت‌هایی که ولتاژ القایی زیاد است، مثل سوئیچ، اتاق ترانس و غیره، لازم است که از سیم روکش‌دار استفاده شود.

سیم باید یک تکه بوده و در لوله جداگانه قرار بگیرد.

در سقف و کف کاذبی که بیش از 80 سانتی‌متر ارتفاع دارد، نیازی به دتکتور نمی‌باشد.

اگر گچ‌بری سقف بیش از 50 سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد، باید برای هر فضا از دتکتور جداگانه استفاده شود.

در طراحی و اجرای سیستم اعلام حریق باید تمام انبارها دارای دتکتور باشند:

اگر در واحد مسکونی، انبار قرار داشته باشد، باید از یک دتکتور حرارتی استفاده شود.

یک دتکتور ورودی در مجاورت تابلو کنتورهای برق نصب می‌شود.

در چاهک آسانسور و موتورخانه‌ها باید از یک زون جداگانه از دتکتورهای دودی استفاده شود.

در سوله‌های صنعتی نیز، لازم است که از ردیاب حرارتی کابل و یا دتکتور مکنده‌ی دودی استفاده شود.

بر اساس استانداردهای اعلام و اطفا حریق برد دتکتورها باید به صورت زیر باشد:

برد دتکتورهای دودی باید دایره‌ای به شعاع 6.5 متر باشد. برحسب مکان نیز فاصله دتکتور دودی باید 10.6 متر تا 15 متر باشد.

برد دتکتورهای حرارتی در آشپزخانه باید دایره‌ای به شعاع 5.3 متر باشد.

برد دتکتورهای حرارتی در مکان‌هایی همچون پارکینگ‌ها باید دایره‌ای به شعاع 6.5 متر باشد.

بر حسب مکان و محل آرایش نصب فاصله دو دتکتور حرارتی باید از 7.5 متر تا 10.6 متر باشد.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم که دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72 را به طور کامل و جامع توضیح دهیم. همان‌طور که در قسمت‌های قبلی مقاله دیدید، در هنگام طراحی و اجرا لازم است که نکاتی را در نظر بگیریم. اگر این موارد رعایت نشود در طول استفاده دچار مشکلاتی خواهیم شد. بنابراین لازم است که بر اساس استانداردهای لازم گفته شده، در هر ساختمان سیستم اعلام حریق طراحی و اجرا گردد. امیدواریم که با خواندن این مقاله با استانداردهای NFPA-72، در طراحی و نصب سیستم اعلام حریق به طور کامل آشنا شده باشید.

آموزشگاه فن آموزان برگزار کننده دوره های آموزشی از جمله آموزش نصب اعلام حریق می باشد . برای اطلاع از نحوه برگزاری دوره ها با کارشناسان ما تماس بگیرید .