نحوه تعمیرات جاروبرقی

از دیرباز نظافت محیط و جمع آوری گرد و غبار به وسیله انواع جاروهای دستی انجام می شود اما جاروهای مذکور علاوه بر آن که به هنگام نظافت، هوا را مملو از غبار میسازند، عملا از پاکسازی کامل محيط از حیث زباله و اشیاء ریز، به خصوص پودرهای ریخته شده بر روی فرش، مبل و … ناتوانند.

امروزه کاربرد جاروهای برقی در منازل، هتل ها، ادارات و … امر نظافت را بسیار سهل و آسان نموده است.
جاروهای برقی ارائه شده به بازار، از نظر قطعات مکانیکی و همچنین مدارات الکتریکی طراحی شده در دستگاه بسیار متنوع هستند ولیکن در تمامی آن ها از یک اصل مشترک استفاده شده و آن ایجاد تخلیه هوا در پشت موتور جارو است، تا بدین وسیله بتوان به مکش لازم در برس دست یافت.

در این مقاله می آموزیم که چگونه جارو برقی را تعمیر کنیم.برای آموزش های بیشتر به برگه آموزش تعمیرات لوازم خانگی مراجعه کنید

13 – 1 ساختمان جاروبرقی

همان طور که در مقدمه ذکر شد، یک جاروی برقی را می توان ترکیبی از قطعات الکتریکی و مکانیکی دانست. مطالب این بخش به جاروبرقی خاصی اشاره نمی کند و منظور مؤلف معرفی همه اجزاء و قطعات به کار برده شده در انواع جاروهای برقی است.

13-1-1 اجزاء الکتریکی جاروبرقی

1- دو شاخه و سیم رابط

در واقع می توان انتخاب دوشاخه و سیم رابط را متناسب با توان و یا به عبارتی جریان مصرفی دستگاه دانست. اگر جریان مصرفی (کششی) جاروبرقی مقدار قابل توجهی باشد، باید سیم را با مقطع بالاتری انتخاب نمود.

۲- سیم جمع کن

قبل از اختراع سیم جمع کن و کاربرد آن در جاروبرقی، همانند بسیاری از وسایل برقی می بایست پس از اتمام کار، سیم رابط به نوعی در اطراف دستگاه جاسازی می شد که عملاً این کار مشکل بوده و هست اما سیم جمع کن، مشکل سیم رابط را به کلی حل نموده است.

در واقع سیم جمع کن قرقره ای است که در مرکز آن از یک فنر نواری استفاده شده. با کشیدن سیم به بیرون از جاروبرقی، فنر متراکم شده و توسط زبانه ی مخصوص از بازگشت فتر به نقطه اوليه و در نتیجه جمع شدن سیم، دور قرقره جلوگیری می شود. با فشار شستی مخصوص، زبانه از محيط قرقره جدا و فنر جمع شده، قرقره را در جهت عکس به چرخش در می آورد.

با حرکت قرقره در جهت عکس، سیم رابط جاروبرقی به دور آن پیچیده شده و انتهای سیم یا به عبارتی دوشاخه به بدنه جارو مماس می شود.
سیم رابط در داخل قرقره به دو ریل حلقوی شکل متصل شده و این دو ریل با حرکت قرقره به چرخش در خواهند آمد. در داخل قرقره از قطعه ای استفاده می شود که بر روی آن شاخکهایی با فاصله معین تعبیه شده.

هرکدام از این شاخکها با یکی از ریل ها در تماس است. شاخکها ثابت بوده و در واقع توسط آن ها فاز و نول از ریل های مدور دریافت و به داخل جارو می رسد. بنابراین از سیم جمع کن دو سیم به طرف مدار داخلی دستگاه خارج می شود که هر کدام از این سیم ها به یکی از شاخک های دریافت کننده برق از ریل ها وصل است (شکل ۱۳-۱).

شكل ۱۳-۱: سیم جمع کن جاروبرقی

به مرور، خاصيت فنری شاخک ها کاهش یافته و یکی از آن ها (یا هر دو) از ریل های سیم جمع کن جدا می شود. در بسیاری از موارد که در کار با جاروبرقی، مشکل روشن نشدن آن بروز می کند، عیب در همین قسمت قابل پیگیری و رفع می باشد (مبحث عیب یابی).

۳- موتورهای جاروبرقی

در جاروهای برقی همواره از موتور یونیورسال استفاده می شود و کاربرد نوع دیگری از موتورهای الکتریکی دیده نشده است. ساختمان، نحوه نگهداری و عیب یابی این موتورها در مبحث ۱-۱۲-۱ به طور کامل مورد بررسی و شرح قرار گرفته که مطالعه مبحث مذکور جهت کار با جاروبرقی ضروری است.
امروزه اکثر موتورهای جاروبرقی را چند سرعته تولید و به بازار ارائه می کنند تا کار با دستگاه از تنوع خاصی برخوردار باشد. جهت دستیابی به سرعت های مختلف یا از دیمر (شکل ۱-۴۱ مبحث۱ – ۱۲ – ۱ – ه) و یا از خروجی های مختلف در بالشتک های موتور استفاده می کنند. در شکل ۱۳-۲ a-یک موتور جاروبرقی معمولی و در شکل ۱۳- ۲ b- موتور جاروبرقی با خروجی های متعدد از قطب ها (بالشتک ها) دیده می شود.

شکل ۱۳-۲: a – موتور جاروبرقی معمولی شكل ۱۳-۲: b – موتور جاروبرقی چند سرعته

۴- کلید کنترل

معمولاً در جاروبرقی از کلیدهای دوحالته ساده و در مواردی نیز از کلیدهای لامپ دار استفاده می شود. در کلید ساده، فاز وارد کلید شده و با بسته شدن آن به طرف موتور خارج می شود. در کلید لامپ دار، یکی از فیش های اتصال، مخصوص نول لامپی است که در داخل کلید تعبیه شده است از این رو کلید لامپ دار، دارای سه فیش (محل اتصال) می باشد.

امروزه در اکثر جاروهای برقی، علاوه بر کلیدی که در قسمتی از بدنه دستگاه تعبیه شده، کلید دیگری را بر روی دسته جارو مستقر می سازند تا عمل روشن و خاموش کردن دستگاه به هنگام نظافت محیط به مراتب آسانتر انجام شود. در این جاروها، از ترانس ایزوله استفاده شده است.

استفاده از این ترانس، خطر برق گرفتگی را در هنگام کار بسیار کاهش می دهد زیرا ولتاژ بر روی دسته جارو به مراتب کمتر از ولتاژ نامی دستگاه است و همین امر، امکان کاربرد کلید با آمپر پایین تری را در آن قسمت به وجود آورده است. ولتاژ کاهش یافته روی دسته جارو، عملا امکان برق گرفتگی را از بین می برد (شکل ۱۳-۱۴).

۵- محافظ الکتریکی موتور

از آن جا که بروز مشکلاتی مانند مسدود شدن لوله مکش، پر شدن کیسه جاروبرقی، اتصال حلقه یا کلاف در پیچک های آرمیچر، اتصال حلقه در کلاف های قطب، و … جریان دریافتی موتور را شدیداً افزایش داده و زمینه را جهت سوختن کامل آن فراهم می آورد، در اکثر جاروهای برقی تدابیر مختلفی را به منظور حفاظت از موتور به کار می برند.

در بعضی جاروها پشت کیسه زباله، از یک کلید فشاری استفاده می شود که با افزایش حجم کیسه و تجاوز آن از مقدار مشخصی، کلید تحریک شده و به حالت قطع درخواهد آمد. از آن جا که این کلید سر راه فاز یا نول اصلی موتور تعبیه می شود، قبل از خالی کردن کیسه، روشن شدن موتور ناممکن است.

در بعضی از جاروهای برقی مانند شارپ، برای کنترل جریان دریافتی از موتور از فیوز شیشه ای بهره برده اند. جریان فیوز معادل جریان موتور انتخاب می شود و در صورت مطالبه جریان بیشتر توسط موتور، سیم ذوب شونده فیوز به حالت قطع در آمده و عملکرد موتور متوقف خواهد شد. کاربرد اورلود، در بعضی از جاروهای برقی دیده شده است.

اورلود دارای یک قطعه المنت کم وات و یک صفحه فلزی حساس است که بر اثر افزایش گرمای المنت، تحریک شده و ارتباط بین کنتاکت های ورودی و خروجی اورلود را (شكل ۱۳-۳) قطع خواهد نمود. اگر از دستگاه برای یک مدت طولانی استفاده شود، گرمای درون محفظه موتور افزایش یافته و شرایط دشواری را جهت ادامه کار موتور پدید می آورد. از این رو اورلود همواره در داخل محفظه موتور تعبیه می شود تا بر افزایش دما، با انبساط صفحه حساس، دستگاه را متوقف سازد.

شکل ۱۳- ۴: محافظ الکتریکی موتور

۶- میکروسوئیچ

در جاروهای برقی، بندرت از این کلید فشاری استفاده می شود اما از آنجا که برخی از تولید کنندگان این وسیله برقی مانند کارخانه الکترولوکس در محصول خود آن را به کار برده اند، به توضیح مختصری بسنده می کنیم.

میکروسوئیچ، یک شستی فشاری است که عموما در حالت عادی باز و با فشار اهرم، به حالت وصل در می آید. البته مکيروسوئیچ با عملکرد کاملاً عکس نیز در برخی وسایل برقی مانند یخچال مورد استفاده قرار گرفته است. از آن جا که اتصالات غير صحيح بدنه می تواند در مکش جارو تأثیر بسزایی داشته باشد، از این شستی فشاری در محل اتصال اجزاء بدنه دستگاه استفاده می شود.

به عبارت ساده تر، مادامی که اتصالات بدنه به طور کامل انجام نشده است، میکروسوئیچ ها و یا میکروسوئیچ های به کار رفته در جاروبرقی، به حالت باز بوده و چون سر راه نول یا فاز واقع شده اند، به موتور برق نمی رسد.

شكل ۱۳-۳: میکروسوئیچ

13-1-2 اجزاء مکانیکی جاروبرقی

١- لوله و شیلنگ جاروبرقی
توسط این دو قطعه و سایر اجزاء کوچکی که در شکل ۱۳-۵ به همراه شیلنگ و لوله دیده می شوند، هوای مکیده شده به طرف جارو هدایت می شود. به عبارت دیگر با عملکرد موتور، در پشت جاروبرقی تخلیه هوا انجام شده و در نتیجه در قسمت جلوی جارو، مکش بسیار قوی ایجاد می گردد.
با اتصال شیلنگ و لوله و برس متصله به آن، این مکش به ابتدای مسیر جمع آوری زباله که همان برس باشد منتقل می شود، در نتیجه بروز هر مشکلی در این قسمت، تأثیر مستقیم بر مکش جارو خواهد داشت.

۲- انواع برس

در نظافت فرش، پرده، و یا مبلمان و کتابخانه منزل از وسایل جانبی که در اکثر اوقات به همراه خود جارو به فروش می رسند استفاده می شود. در شکل ۱۳-۵، انواع مختلف برس به همراه نوع کاربردشان دیده می شود.

شكل ۱۳- ۵: انواع برس در جاروبرقی

۳- بدنه جاروبرقی
بدنه جارو را از فرآورده های پلاستیک می سازند. از این رو اجزا بدنه در برابر حرارت بسیار آسیب پذیر است. عموما بدنه جاروهای برقی متشکل از دو قسمت می باشد.

یک قسمت محفظه مخصوص موتور است که در آن علاوه بر موتور، سیم جمع کن، کلید کنترل و قطعات احتمالی چون مدار الكترونی کنترل دور موتور (دیمر)، نشان دهنده وضعیت کیسه زباله، ترانس ایزوله و … تعبیه می شوند. در قسمت دوم که توسط فشار یک ضامن (۱۳-۶) از محفظه موتور جدا می شود، کیسه زباله و فیلترهای مخصوص تصفیه هوا قرار دارند.

شكل ۱۳-۶: در این شکل ضامن و چگونگی عمل جدا نمودن کیسه زباله از محفظه موتور دیده می شود.

به وسیله چرخ هایی که در زیر بدنه قرار دارند، حرکت جارو بر روی فرش، موکت، سرامیک و … به سادگی صورت می گیرد.
در قسمت جلوی بدنه و به عبارتی در ابتدای محفظه ی مخصوص زباله، محل اتصال شیلنگ جارو تعبیه شده است.

۴- کیسه زباله و فیلتر
در جاروهای برقی از دو نوع کیسه استفاده می شود. یک نوع آن به کیسه های یک بار مصرف معروف بوده و پس از آن که همه ی حجم کیسه از زباله پر شد آن را با پاکت دیگری تعویض می کنند. این نوع جاروها، صرف نظر از نایاب بودن برخی از پاکت های زباله، همواره هزینه تهیه پاکت جارو را به مصرف کننده تحمیل می سازند.

برخلاف جاروهای مذکور در برخی دیگر از این وسایل برقی، کیسه زباله از نوع پارچه ای بوده و به محض پر شدن، می توان آن را به سادگی از جارو خارج نمود و پس از تخلیه محتویاتش، کیسه را شسته و بعد از خشک شدن در محل اولیه نصب نمود. استفاده از کیسه زباله مرطوب، عبور هوای مکیده شده را دشوار ساخته و در نتیجه موتور تحت فشار قرار می گیرد.

با استارت موتور و همزمان با چرخش پروانه ی متصل به آرمیچر، هوا در پشت جاروبرقی تخلیه شده و این امر موجب مکش هوا در ابتدای کیسه زباله می شود. مکش توسط شیلنگ رابط به برس منتقل شده و زباله و گرد و غبار را به داخل جارو هدایت می کند.

از آنجا که هوای راه یافته به جاروبرقی از درون کیسه زباله می گذرد، زباله و … را به هنگام خروج از کیسه، در آن باقی خواهد گذاشت. با این وجود احتمال دارد همچنان مقداری از گرد و خاک به همراه هوای عبور داده شده از کیسه، به محیط منزل نفوذ کند. از این رو در قسمت های مختلف جارو از اسفنج های فشرده (شکل ۱۳-۷) استفاده می شود.

وجود این اسفنج ها، هوای خروجی جاروبرقی را از حیث غبار، به طور کامل پاک می سازد. بدیهی است که علاوه بر کیسه زباله، نظافت اسفنج ها نیز در فواصل زمانی معین (متناسب با کارکرد جارو) الزامی بوده و در مکش دستگاه بسیار مؤثر خواهد بود.

شکل ۱۳-۷: نمونه ای از یک فیلتر اسفنجی به کار گرفته شده در جارو برقی سازه

5 – سیم جمع کن
این قطعه را می توان هم در بخش اجزاء الکتریکی و هم مکانیکی مطرح نمود زیرا سیم جمع کن ترکیبی از هر دو قسمت است. از آن جا که قبلا به تشریح ساختمان و وظیفه این قطعه اشاره شد (در قسمت اجزاء الکتریکی جاروبرقی) تکرار مطالب فوق ضرورتی ندارد.

شکل ۱۳-۸: چگونگی قرار گرفتن سیم رابط به دور قرقره سیم جمع کن

۶- نشان دهنده مقدار زباله

قبلاً اشاره شد که افزایش زباله درون کیسه، عبور هوای مکیده شده توسط موتور را دشوار ساخته و این امر موتور را تحت فشار قرار خواهد داد. بالا رفتن جریان الکتریکی موتور از بدیهی ترین مشخصه های این حالت است و همین مسئله می تواند یکی از عوامل سوختن آن باشد.

جهت جلوگیری از بروز این حالت در جاروهای برقی تدابیر مختلفی به کار گرفته شده است. از جمله کاربرد میکروسوئیچ در پشت کیسه زباله که در مبحث مربوطه تشریح شد. برخی از کارخانجات سازنده جاروبرقی مانند هیتاچی جهت مطلع ساختن مصرف کننده از افزایش زباله در کیسه، یک سوپاپ و سیلندر شیشه ای را مورد استفاده قرار داده اند.

در شرایط عادی که هوای مکیده شده از کیسه زباله می گذرد، سوپاپ در انتهای سیلندر بدون حرکت خواهد بود اما به تدریج که زباله انباشته می شود، عبور هوا از کیسه دشوار شده و مقداری از هوای محفظه موتور مکیده و به خارج از جارو هدایت می شود.

از آن جا که دریچه هوای سیلندر در قسمتی از بدنه محفظه موتور تعبیه شده، هوای درون سیلندر نیز تحت مکش قرار گرفته و همین امر سبب حرکت پیستون می شود. بدنه سیلندر شیشه ای است تا مصرف کننده به راحتی از بیرون دستگاه بتواند شاهد وضعیت پیستون باشد. پیستون را با رنگ زرد مشخص کرده اند و نمایان شدن آن در قسمت شیشه ای سیلندر و در نتیجه رؤیت آن توسط مصرف کننده، در واقع هشداری است جهت خاموش کردن دستگاه و نظافت کیسه زباله.

قطعات مکانیکی جاروبرقی

بدنه جاروبرقی و لوله های مکش

13 – 2 مدار الکتریکی انواع جاروبرقی

منظور از مدار الکتریکی جاروبرقی نشان دادن غبار الکتریکی دستگاه و مشخص نمودن نحوه اتصال آن ها به یکدیگر است. البته در جاروهای برقی مدارهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته است که در ادامه به شرح چند نمونه خواهیم پرداخت.

13-2-1 مدار الکتریکی جاروبرقی معمولی

در این جاروها عموماً از یک موتور یونیورسال و کلید کنترل دوحالته استفاده شده است (شکل13-11).

شكل ۱۳-۱۱: مدار الکتریکی جاروبرقی معمولی

13-2-2 جاروبرقی با دیمر

در این نوع از جاروهای برقی از دیمر یا به عبارتی کنترل کننده الکترونیکی ولتاژ موتور استفاده شده است. امروزه اکثر جاروهای برقی را مجهز به دیمر می سازند تا عملکرد دستگاه انعطاف زیادی داشته باشد و بتوان در نقاط مختلف با قدرت مکندگی متنوع نسبت به جمع آوری زباله و گرد و غبار اقدام نمود.
توسط دیمر می توان دامنه ولتاژ را از ۰ تا ۲۲۰ ولت تغییر داد و متناسب با ولتاژ تعیین شده، مکش دستگاه نیز تغییر خواهد کرد.

شكل ۱۳-۱۲: مدار الکتریکی جارو برقی مجهز به دیمر

13-2-3 جاروبرقی با موتور چند سرعته

در این نوع از جاروهای برقی، بالشتک های موتور یونیورسال دارای سر سیم های متفاوتی بوده که اتصال هر یک از آن ها به جریان برق، میدان مغناطیسی خاصی را ایجاد نموده و موتور متناسب با این میدان به چرخش درخواهد آمد. سرعت های مختلف موتور، قدرت مکش دستگاه را تغییر میدهد (شکل ۱۳-۱۳).

شكل ۱۳-۱۳: جارو برقی با موتور چند سرعته

13-2-4 جاروبرقی با ترانس ایزوله

طراحی و نصب کلید قطع و وصل دستگاه بر روی لوله رابط جارو، عملا استفاده از دستگاه را آسان و راحت نموده و این عمل ممکن نم یشد مگر آن که سیم های متصله به کلید از قطر کمی برخوردار شوند زیرا عبور سیم های رابط از درون لوله مکش انعطاف آن را سلب خواهد نمود و به همین دلیل کاربرد ترانس ایزوله الزامی شد. توسط این ترانس همه عملکرد دستگاه با جریان بالا در داخل خود محفظه موتور انجام شده و تنها فرمان جذب سیم پیچ رله (ترانس ایزوله) توسط کلید ظریفی که بر روی لوله قرار گرفته صادر می شود.
سری بودن این کلید با سیم پیچ رله که از اهم بسیار بالایی برخوردار است، جریان عبوری از مدار فوق را به مراتب کاهش داده و همین امر موجب شده است سیم رفت و برگشت به کلید نرم پایینی داشته باشند (شکل ۱۳-۱۴).
با بسته شدن کلید، از سیم پیچ رله جریان عبور نموده و مغناطیس فراوانی را به وجود خواهد آورد. این میدان مغناطیسی، یک اهرم فلزی را جذب و موجب بسته شدن کلید قدرت می شود.
منظور از کلید قدرت، کلیدی است که می تواند جریان بالایی را از خود عبور دهد. از آن جا که ورودی کلید به فاز اصلی دستگاه و خروجی آن به موتور متصل است و موتور نول را مستقیما دریافت داشته، با بسته شدن کلید موتور روشن شده و مکش لازم ایجاد می شود.
با پایان نظافت، در همان حال که لوله رابط جاروبرقی در دستان شما قرار دارد می توانید کلید را به حالت باز (خاموش) در آورید.
باز شدن کلید، جریان عبوری از سیم پیچ رله را متوقف نموده و مغناطیسی که موجب جذب اهرم کلید قدرت شده بود کاهش و به تدریج از بین خواهد رفت.
بسته شدن کلید قدرت و یا به زبان دیگر جذب اهرم متصل به این کلید، یک فنر نسبتاً قوی را فشرده ساخته و حال که مغناطیس جذب اهرم از میان رفته، بازگشت فنر به حالت اولیه موجب باز شدن کلید قدرت و خاموش شدن موتور خواهد شد.

شکل ۱۳-۱۴: مدار الکتریکی جاروبرقی با ترانس ایزوله

همان طور که در شکل ۱۳-۱۴ دیده می شود علاوه بر کلید تعبیه شده بر روی لوله رابط، یک کلید دیگر از نوع قدرت بر روی محفظه موتور قرار دارد که به وسیله آن نیز روشن و خاموش کردن دستگاه امکان پذیر است. مدار الکتریکی شکل ۱۳-۱۴ در واقع مدار جاروی أ – جنرال است که در بسیاری دیگر از جاروهای برقی، این طرح با تغییرات جزیی مورد استفاده قرار گرفته است.

1۳ – ۱۳ مشخصات کامل موتور در ۱۰ مارک مختلف از جاروبرقی

قطعاً می دانید موتور به کار گرفته شده در جاروهای برقی از نوع یونیورسال است. تجدید سیم پیچی بالشتک یک موتور یونیورسال به تخصص چندانی نیاز ندارد بلکه کافی است ضمن شمارش تعداد دور پیچک، نمره سیم را با دقت توسط میکرومتر اندازه گیری نموده و پس از تهیه سیم، همان تعداد دور را با ظرافت خاصی به دور کفشک های قطب بپیچد.
برای جلوگیری از اتصال بدنه کلاف ها، قبلاً محل سیم پیچی عایق گذاری می شود. جدا از سیم پیچی قطبها (بالشتک ها)، تجدید سیم پیچی آرمیچر مستلزم رعایت نکات فراوان و اطلاعات بسیاری است که در کتاب آموزش آرمیچر پیچی به زبان ساده به شرح و توضیح آنها پرداخته ایم. در صورت نیاز می توانید به کتاب مذکور رجوع فرمایید.
در این قسمت نمونه های مختلفی از نقشه سیم پیچی آرمیچر جاروهای برقی به همراه اطلاعات کامل آنها ارائه شده است.

13 – 4 توصیه های لازم در به کارگیری جاروبرقی

1- اکثر جاروهای برقی به گونه ای طراحی شده اند که در صورت کاهش ولتاژ از مقدار نامی یعنی ۲۲۰ ولت، موتور توانایی و عملکرد صحیح خود را از دست داده و دچار جرقه زنی شدید می شود. از این رو استفاده از دستگاه در ساعات اولیه شب، عمر مفید آن را کاهش خواهد داد.
۲- همان طور که ذکر شد اکثر موتورها به ولتاژ ۲۲۰ ولت بسیار حساس و وابسته اند. بنابراین نمی توان تمامی جاروهای برقی را به دیمر (کنترل کننده الکترونیکی ولتاژ) مجهز نمود.
۳- در برخی از جاروها، سیم رابط دستگاه در سیم جمع کن قرار گرفته و برای آن که ضامن سیم جمع کن تحت فشار قرار نگیرد، انتهای سیم رابط توسط رنگ زرد (عموما زرد) مشخص شده است. در مواردی که قصد استفاده از جارو را دارید در هنگام خارج ساختن کابل از آن، به محض مشاهده رنگ زرد، کشش سیم را متوقف سازید زیرا در آن لحظه شما تمامی مقدار مجاز کابل را از جارو خارج ساخته اید.
۴- به هنگام استفاده از جاروبرقی به مقدار توانایی حرکت دستگاه توجه داشته باشید زیرا در صورت فاصله بیش از حد با پریز، سیم رابط از ناحیه دوشاخه تحت فشار قرار گرفته و دستگاه به طور ناگهانی خاموش خواهد شد. در برخی موارد خاموشی دستگاه با اتصال کوتاه همراه است.
۵- در اکثر دفترچه های راهنما، حداکثر روشن بودن دستگاه را در هر مرحله کاری ۵ الی ۸ دقیقه و برخی دیگر ۵ الی ۱۰ دقیقه عنوان نموده اند. لیکن در نظر داشته باشید که هر چه دستگاه کمتر تحت فشار قرار گیرد، عمر مفید بیشتری خواهد داشت. بنابراین توصیه می شود به ازای ۵ دقیقه روشن بودن جارو حداقل ۲ دقیقه آن را در حالت خاموش قرار دهید.
۶- در فواصل زمانی معین کیسه جارو و فیلترها را شستشو نمایید. این امر به تنفس راحت دستگاه و تقویت مکش آن کمک مؤثری خواهد نمود.
۷- همواره مکش جارو در ابتدای محفظه کیسه زباله را با پایان لوله رابط مکش (برس) مقایسه کنید. اگر قدرت مکش دستگاه به درون لوله رابط بسیار مطلوب اما در قسمت برش رضایت بخش نیست، با دقت برس را باز کنید و قطعا شاهد خواهید بود که درون آن مملو از غبار و بالاخص الیاف زاید فرش است که در واقع ستی در برابر عبور هوا بوده اند.
۸- شیلنگ رابط را مرتبا بررسی نمایید و در صورت مشاهده پارگی در آن، سریع نسبت به تعویض شیلنگ اقدام لازم را ترتیب دهید.
۹- هرگز از جاروبرقی جهت نظافت دوده های بخاری – آبگرمکن نفتی و امثالهم استفاده نکنید.
۱۰- در صورت مشاهده هرگونه زخم و یا لهیدگی در سیم رابط، آن را تعویض نمایید.

13 – 5 عیب یابی در جاروبرقی

عيب 1: به محض فشار کلید اصلی دستگاه، فیوز منزل، برق را قطع می کند.
علت ۱: دوشاخه و یا سیم رابط، اتصالی دارند.
رفع عیب: دوشاخه را از پریز خارج کنید و سپس بدنه جارو را به آرامی باز کنید. حداقل یکی از اتصالات سیم رابط به مدار و یا سیم جمع کن را از آن جدا ساخته و سپس آومتر(R * 1) را به دوشاخه متصل سازید. اگر عقربه منحرف شود، در داخل دوشاخه و یا نقطه ای از سیم رابط اتصالی رخ داده است.
از آن جا که دوشاخه در اکثر جاروها قابل تفکیک است، ابتدا داخل آن را بررسی و در صورت صحت اتصالات دوشاخه، کابل را تعویض کنید تا مشکل دستگاه برطرف شود.
علت ۲: اتصالات داخل دستگاه دچار مشکل شده است.
رفع عیب: ابتدا بدنه دستگاه را باز کنید. سپس صحت اتصالات را مورد بررسی قرار دهید. در صورت مشاهده سیمی که از محل خود خارج شده، آن را به محل اولیه اش بازگردانید.
علت ۳: خازن پارازیت گیر معیوب است.
رفع عیب: در مبحث ۱-۱۲-۱- د پیرامون پارازیت گیری مطالبی آورده شده است. به اختصار می توان گفت که پایه های خازن پارازیت گیر به زغال نگهدارها متصل بوده و در صورت آسیب دیدن عایق خازن (دی الکتریک) برخورد بارهای مخالف با یکدیگر و وقوع اتصال کوتاه حتمی است (البته باید توجه داشت که چنین خازنی، دارای ظاهر معیوب و کاملا مشخصی خواهد بود). برای تست و تعویض خازن مطالب مبحث ۱-۱۱-۶ و ۱-۱۱-۹ را مطالعه نمایید.
علت ۴: موتور کاملا سوخته است.
رفع عیب: قبل از آن که موتور یونیورسال به این مرحله برسد، از خود علائم و مشخصات خاصی را بروز خواهد داد. مثلاً در زیر جاروبک ها (زغال ها) جرقه های شدید دیده شده، قدرت موتور بسیار کاهش یافته و سریع داغ می شود …
در صورت عدم توجه به این علائم، به تدریج اتصال حلقه و کلاف در موتور گسترش می یابد و در نتیجه مقاومت معادل موتور شدیداً کاهش یافته و زمینه را جهت اتصال کوتاه فراهم می آورد.
جهت تشخیص عیب مطالب ارائه شده در مبحث عیب یابی موتورهای یونیورسال (۱-۱۲-۱- و) را مطالعه نمایید.

عیب ۲: جاروبرقی اصلا روشن نمی شود.
علت ۱: پریز برق ندارد.
رفع عیب: بهترین روش جهت تست پریز، استفاده از ولتمتر یا قسمت ولتاژ آومتر است. اگر پریز دارای اختلاف سطح الکتریکی باشد، عقربه منحرف شده و V۲۲۰ را نشان خواهد داد که در این صورت مشکل از پریز نیست. اما اگر پریز دارای اختلاف سطح نباشد، می بایست با قطع فيوز منزل، پریز را باز نموده و به عیب یابی و رفع عیب پرداخت.
اگر در منزل به وسایل اندازه گیری مذکور دسترسی ندارید، می توانید دوشاخه دستگاه را در پریز دیگری تست نموده و بدین وسیله به صحت یا معیوب بودن پریز قبلی پی ببرید.
علت ۲: دوشاخه و یا سیم رابط جاروبرقی معیوب است.
رفع عیب: جهت بررسی دوشاخه و سیم رابط، یکی از دو روش زیر به کار گرفته می شود.
روش اول: بدنه دستگاه را باز و ورودی های برق را شناسایی کنید. پس از اتصال دوشاخه جاروبرقی به پریز، توسط ولتمتر، اختلاف سطح الکتریکی را در ترمینال اصلی دستگاه اندازه گیری نموده و بدین وسیله از سالم بودن کابل و دوشاخه مطمئن شوید. اگر پریز دارای اختلاف سطح الکتریکی است، اما در ترمینال اصلی، ولتاژ دیده نمی شود، ابتدا دوشاخه و سپس کابل را کاملا بررسی کنید تا عیب برطرف شود.
روش دوم: دوشاخه را از برق جدا نموده و پس از باز کردن بدنه جارو، دو سیم ورودی به دستگاه را در ترمینال به یکدیگر مرتبط سازید.
آومتر را بر روی رنج Rx1 قرار داده و رابط های آن را به دوشاخه متصل کنید. اگر دوشاخه و کابل سالم باشند، عقربه منحرف شده و اهم ناچیزی را نشان میدهد. در غیر این صورت دوشاخه و سپس کابل بررسی شود تا قطعه معیوب شناسایی گردد.
علت 3: اتصالات داخل دستگاه دچار مشکل شده است.
رفع عیب: در تعمیر و عیب یابی جاروبرقی، بسیار دیده شده که عدم کاربرد دستگاه ماحصل قطع یک سیم است. بنابراین پس از باز کردن بدنه جارو، قبل از هر عمل دیگری، صحت اتصالات را بررسی و در صورت مشاهده هرگونه قطع ارتباط، نسبت به رفع آن اقدام نمایید.
علت ۴: کلید اصلی دستگاه خراب است.
رفع عیب: از آنجا که اختلاف سطح موتور، تحت فرمان کلید دستگاه قرار دارد. تست این قطعه بسیار مهم است. برای تست کلید توصیه می شود حداقل یکی از سیم های متصله به آن را از مدار جدا نموده و سپس توسط رنج 1 * R آومتر به بررسی آن بپردازید. در حالت وصل کلید، عقربه به سوی صفر منحرف شده و اهم بسیار کمی را نشان میدهد و در حالت قطع کلید عقربه بر روی بی نهایت (???) می ایستد. اگر در بررسی کلید چنین مشخصه ای دیده نشد، باید آن را تعویض کنید. در تهیه کلید جدید به ولتاژ و جریان کاری آن دقت نمایید.

علت ۵: اتصالات بدنه جارو – شیلنگ و لوله مکش صحیح انجام نشده است.
رفع عیب: در بعضی از جاروهای برقی مانند الکترولوکس بین قسمت های مختلف بدنه جارو از میکروسوئیچ استفاده شده. در صورت عدم اتصال صحیح اجزاء بدنه به یکدیگر میکروسوئیچ که یک کلید فشاری است، در حالت باز بوده و در واقع موجب قطع مدار الکتریکی جاروبرقی خواهد شد.
در برخی دیگر از جاروهای برقی مانند اجنرال، سامسونگ، شارپ و ….. کلید اصلی دستگاه بر روی لوله مکش قرار گرفته و در صورت عدم اتصال صحیح شیلنگ به بدنه، ارتباط کلید با موتور و مجموعه جارو برقرار نخواهد شد. بدیهی است در این حالت استارت دستگاه عملی نخواهد بود.
علت ۶: مشکل از اورلود است.
رفع عیب: در معرفی اجزاء الکتریکی جاروبرقی به شرح اورلود (محافظ الکتریکی موتور) پرداخته شده است. از آنجا که اورلود، سری با موتور قرار گرفته، معیوب بودن آن، مانع عملکرد موتور خواهد شد.
برای تست اورلود کافی است یکی از سیم های متصله به آن را جدا نموده و سپس آومتر را ( R * 1 ) به آن متصل سازید. در صورت سالم بودن اورلود، عقربه منحرف شده و تقریبا صفر را نشان میدهد. در غیر این صورت باید اورلود با نمونه مشابه خودش تعویض شود. اورلود مشابه دارای همان کد و ارقام اورلود معیوب است.
علت ۷: دیمر معیوب است و یا در وضعیت صحیح قرار نگرفته.
رفع عیب: همان طور که در شکل ۱۳-۱۲ دیده می شود، دیمر در تعیین ولتاژ کاری دستگاه نقش بسزایی دارد. برخی از دیمرها، به گونه ای طراحی شده اند که اختلاف سطح را از 0 الی 220 ولت تغییر می دهند. بدیهی است که در صورت استقرار ولوم دیمر بر روی صفر، موتور هیچ عکس العملی را از خود نشان نخواهد داد. بنابراین برای راه اندازی موتور باید دیمر را از وضعیت فعلی خارج سازید. گاهی از اوقات مشکل، مکان استقرار دیمر نیست بلکه خود مدار دیمر معیوب است که در این حالت باید دیمر را تعمیر و یا تعویض نمایید.
علت ۸: موتور کاملا سوخته است.
رفع عیب: در صورت آسیب دیدگی شدید موتور، تعداد بسیار زیادی از کلاف ها قطع خواهند شد و در این حالت، از آنجا که با اتصال برق، هیچگونه میدان مغناطیسی به وجود نمی آید، دستگاه به طور کامل خاموش می ماند.
جهت حصول اطمینان از سوخته بودن موتور کافی است به پیچک ها و آرمیچر توجه شود. موتور مورد نظر عیب ۲ کاملا سیاه و سوخته به نظر خواهد رسید.
گاهی از اوقات موتور سالم است اما به واسطه بروز عیوبی معمولی مانند عدم ارتباط یکی از زغال ها با کلکتور، دستگاه راه اندازی نمی شود. می توانید به کمک آومتر، اینگونه عیب معمولی را در موتور شناسایی و رفع نمایید.

عیب ۳: جاروبرقی مکش لازم را ندارد.
علت ۱: مسدود بودن برس و یا لوله مکش
رفع عیب: بسیار دیده شده که وسایل مختلف مانند پارچه و یا پلاستیک، مسیر اصلی جریان هوا به داخل جارو را در برس و یا لوله و شیلنگ رابط، مسدود نموده اند. توصیه می شود قبل از هر عمل دیگری، ابتدا شیلنگ را از بدنه جارو جدا نموده و قدرت مکش را به درون آن در ورودی اصلی خود بدنه ملاحظه نمایید. سپس شیلنگ را متصل نموده و مکش جاروبرقی را در برس (شکل ۱۳-۵) با قرار دادن دست در مقابل مکش آن بررسی کنید. اگر بین دو مکش تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده شد، لوله، شیلنگ و یا برس مسدود است که معمولا بررسی را از برس آغاز می کنند.
علت ۲: کیسه زباله پر شده و یا بسیار کثیف است.
رفع عیب: از آن جا که هوای مکیده شده به داخل بدنه جارو، از داخل کیسه زباله عبور می کند، پر شدن آن می تواند، عبور هوا را با مشکل مواجه نموده و در نتیجه مکش دستگاه نیز تحت تأثیر آن، کاهش خواهد یافت. بنابراین تخلیه مداوم کیسه زباله بر روی مکش دستگاه بسیار مؤثر است. علاوه بر آن در مورد کیسه های پارچه ای درست در فواصل زمانی معین، آن را به طور کامل بشویند زیرا ذرات غبار، تمامی منفذهای عبور هوا را مسدود نموده و عملا عبور هوا از کیسه با مشکل مواجه خواهد شد.
علت ۳: فیلترها بیش از اندازه کثیف شده اند.
رفع عیب: قبلا اشاره شد که هوا پس از ورود به داخل جارو، ابتدا از کیسه زباله عبور نموده و سپس از موتور می گذرد و از جاروبرقی خارج می شود. به طور قطع، کیسه زباله همه ذرات غبار را از هوا جدا خواهد نمود اما جهت تسویه کامل هوا از وجود هرگونه غبار، اکثر کارخانجات سازنده، پس از کیسه زباله از یک یا چند لایه فیلتر اسفنجی استفاده می کنند (شکل ۱۳-۷). بدیهی است مسدود شدن منفذهای فیلتر، عبور هوا و در نتیجه مکش جاروبرقی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. بنابراین شستشو و نظافت فیلترها امری بدیهی و ضروری است.
علت ۴: خرابی یاتاقان های ساچمه ای (بلبرینگ ها)
رفع عیب: در بحث های گذشته به اهمیت و نقش یاتاقان های ساچمه ای در ایجاد شرایط چرخش قسمت گردنده موتور (آرمیچر یا روتور) اشاره شد. همچنین در مبحث عیب یابی موتورهای آسنکرون انواع عیوبی که ممکن است عملکرد صحیح بلبرینگ ها را مختل سازد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بنابراین نتیجه می شود که هرگاه به واسطه خرابی بلبرینگ، شرایط دشواری برای چرخش آرمیچر به وجود آید، علاوه بر کاهش شدید مکش جاروبرقی و ایجاد صدای زیاد دستگاه به هنگام کار، جریان کششی موتور نیز افزایش خواهد یافت که این مسئله، سیم پیچ های آرمیچر و قطب ها را شدیدا تهدید می کند. برای رفع عیب، بهترین عمل، تعویض بلبرینگ های معیوب است.
علت ۵: موتور نیم سوز است.
رفع عیب: نیم سوز بودن موتور به معنای اتصال حلقه و کلاف در آرمیچر و یا اتصال حلقه در قطب هاست. در اتصال حلقه، تعدادی از حلقه های یک کلاف به یکدیگر اتصال یافته و مانع حرکت جریان در تمام کلاف می شوند. در اتصال کلاف، حلقه ای از یک کلاف با حلقه یا حلقه هایی از کلاف مجاور ارتباط یافته و طبیعی است که در این حالت، حرکت جریان در مسیر مشخص شده ممکن نبوده و مسیرهای فرعی جدید در برابر حرکت جریان به وجود می آید.
به طور خلاصه می توان گفت: اتصال حلقه و یا کلاف، شكل منظم میدان مغناطیسی مورد نیاز را بر هم ریخته و در نتیجه، گشتاور لازم جهت چرخش آرمیچر به وجود نمی آید.
در چنین حالتی، موتور هرگز به سرعت لازم دست نخواهد یافت و از آن جا که سرعت چرخش آرمیچر در جاروبرقی با مکش دستگاه رابطه مستقیم دارد، مصرف کننده از قدرت مکش آن به هیچ وجه رضایت نخواهد داشت. جهت تقویت عملکرد دستگاه باید آرمیچر و قطب ها، تجدید سیم پیچی شوند.

عیب ۴: جاروبرقی، کمی پس از روشن شدن، سریع داغ شده و از آن بوی سوخت خارج می شود.
علت و رفع عیب: این علائم، عموما مختص موتورهای سوخته و یا نیم سوز است. جهت حصول اطمینان، کافی است توسط یک آمپر متر، جریان دریافتی جارو را اندازه گیری کنید. اگر این جریان به مراتب بیش از جریان نامی دستگاه است، حدس شما در مورد معیوب بودن موتور کاملا صحیح است و برای رفع عیب باید آرمیچر و قطب ها تجدید سیم پیچی شوند.

عیب ۵: کلید روی دسته جارو عمل نمی کند.
علت و رفع عیب: در برخی از جاروها مانند أجنرال (شکل ۱۳-۱۴) علاوه بر کلیدی که روی بدنه دستگاه تعبیه شده، کلید دیگری بر روی لوله مکش نصب می شود تا کنترل دستگاه به هنگام نظافت بسیار آسان شود. چگونگی عملکرد این سیستم در مبحث مدار الکتریکی جاروهای برقی کاملا مورد شرح قرار گرفته است. عدم کارکرد این کلید می تواند به واسطه اتصال غلط شیلنگ در بدنه، عدم ارتباط کامل جعبه کیسه زباله با جعبه موتور – خراب شدن خود کلید – قطع شدن سیم رابط داخل شیلنگ و در نهایت سوختن سیم پیچ ترانس ایزوله باشد. هر کدام از موارد مذکور می بایست به طور کامل بررسی گردد تا عیب شناسایی و رفع شود.

عیب ۶: صدای کار دستگاه بسیار زیاد است.
علت 1: ياتاقان ها معیوب هستند.
رفع عیب: در اکثر جاروهای برقی از دو یاتاقان ساچمه ای استفاده شده است. البته موارد استثناء نیز وجود دارد به عنوان مثال در جاروبرقی الکترولوکس از یک بلبرینگ و یک قطعه جهت چرخش آرمیچر کمک گرفته اند. به هر حال خرابی بلبرینگ که در واقع به واسطه خردگی و سایش ساچمه ها به وجود آمده، منجر به درگیری هسته فلزی آرمیچر با هسته فلزی کفشک های قطب خواهد شد. برای رفع عیب کافی است قطعه و یا بلبرینگ معیوب را با مشابه آن تعویض نمایید.
علت ۲: نگهدارنده های لاستیکی فرسوده شده اند.
رفع عیب: در وسایلی مانند جاروبرقی، جهت جلوگیری از ارتعاش شدید اجزاء متحرک مانند موتور و یا کاهش صدای کار دستگاه و جلوگیری از خروج آن به محیط، از نگهدارنده های لاستیکی استفاده می شود.
بدیهی است که از میان رفتن و یا فرسوده شدن این لاستیک ها، موجب افزایش لرزش و صدای کار دستگاه خواهد شد.
علت ۳: پروانه جاروبرقی خراب شده است.
رفع عیب: ابتدا بدنه و سپس در پوش قسمت مکش موتور را جدا ساخته و پروانه یا پروانه ها را مورد بازدید قرار دهید (بعضی از جاروها مانند زیمنس، الکترولوکس و … دو پروانه دارند). در صورت معیوب بودن پروانه، آن را با نوع مشابه اش تعویض نمایید.